“Làng Taobao” (hay “thôn Taobao”) là khái niệm chỉ các đơn vị hành chính cấp thôn ở Trung Quốc mà kinh tế địa phương phát triển mạnh mẽ nhờ hoạt động thương mại điện tử trên nền tảng Taobao (thuộc Tập đoàn Alibaba).
Theo AliResearch (đơn vị nghiên cứu thuộc Alibaba), một “làng Taobao” được công nhận khi tổng doanh thu thương mại điện tử đạt tối thiểu 10 triệu Nhân dân tệ (hơn 36 tỷ đồng) mỗi năm và có ít nhất 100 cửa hàng trực tuyến hoặc tỷ lệ hộ gia đình tham gia bán hàng online đạt 10% trở lên.
Tác động kinh tế – xã hội và những thách thức
Từ vài chục ngôi làng Taobao đầu tiên vào năm 2009 chỉ tập trung ở vùng ven biển phía đông và miền nam Trung Quốc, con số này đã tăng lên khoảng 7780 vào năm 2022.
Trong đó, có 745 làng có doanh thu hơn 100 triệu nhân dân tệ (khoảng 364 tỷ đồng) mỗi năm, chiếm khoảng 13% tổng số. Điều đó cho thấy xu hướng số hóa nông thôn ngày càng lan rộng và có ảnh hưởng sâu sắc đến kinh tế xứ tỷ dân.
Với hơn 2.96 triệu cửa hàng online, tạo ra hơn 8.28 triệu việc làm, mô hình làng Taobao đã mang lại lợi nhuận cho khoảng một nửa tổng dân số nông thôn ở Trung Quốc, đủ cho thấy mức độ hiệu quả của mô hình này.
Sự bùng nổ của những ngôi làng Taobao ở Trung Quốc giúp tăng thu nhập vùng nông thôn rõ rệt, tạo hàng triệu cơ hội việc làm tại địa phương và giữ chân lao động trẻ.
Thu nhập bình quân đầu người ở nhiều làng Taobao thậm chí có lúc tiệm cận mức thành thị nhờ doanh số online, trong khi hệ thống hạ tầng số và logistics được đầu tư mạnh để phục vụ thương mại điện tử nông thôn. Chính quyền địa phương và Alibaba cũng phối hợp mở các lớp đào tạo kỹ năng số, hỗ trợ tài chính và logistics cho người dân.
Tuy nhiên, mô hình này cũng đối mặt thách thức như cạnh tranh gay gắt dễ gây chiến lược “bán phá giá” làm “lợi nhuận mỏng”, phụ thuộc nhiều vào nền tảng Alibaba/Taobao, trong khi hạ tầng vùng sâu vùng xa còn kém và vấn đề chất lượng sản phẩm cũng cần được quản lý nghiêm túc để có thể phát triển bền vững.
Xu hướng “bỏ phố về quê” và nông thôn số hóa
Anh Wang Jianwen từng là lập trình viên tại Bắc Kinh nhưng vài năm trước đã quyết định trở về quê nhà tại Thọ Quang (tỉnh Sơn Đông) để khởi nghiệp.
Anh cho biết: “Thọ Quang vốn nổi tiếng với rau nhưng trước đây có rất ít kênh mua hàng và người nông dân bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến động giá cả. Vào năm 2018, chúng tôi bắt đầu phát trực tiếp trên Taobao, bán rau Thọ Quang thẳng trên kênh trực tuyến. Thông qua các buổi livestream, người tiêu dùng có thể trực tiếp nhìn thấy rau chúng tôi trồng, điều này giải quyết được vấn đề thiếu sự tin tưởng.”
Wang rất chú trọng đầu tư vào các hoạt động livestream chuyên nghiệp, với nhân sự được đào tạo bài bản và hệ thống kho vận đảm bảo chất lượng sản phẩm đến tay khách hàng.
Nhờ kết hợp kiến thức về kỹ thuật số, nền tảng thương mại điện tử, livestream bán hàng và chiến lược nội dung đột phá, thương hiệu “Sweet Fresh” của Wang đạt doanh thu hàng trăm triệu nhân dân tệ mỗi năm.
Wang kể về ý tưởng thành lập thương hiệu rau quả “Sweet Fresh” của mình, rằng anh đã nghe về bàn chải đánh răng điện nhiều năm trước nhưng chưa bao giờ đến cửa hàng để mua một cái dùng thử. Mãi cho đến khi xem Douyin và nghe người ta nói về nó trong vài phút thì anh mới đặt hàng.
Câu chuyện của Wang cho thấy chuyển đổi số và kỹ năng marketing trực tuyến có thể tạo ra khác biệt lớn trong nông nghiệp, góp phần đưa sản phẩm từ nông thôn ra thẳng tay người tiêu dùng ở bất cứ đâu nhờ internet, sàn TMĐT và livestream.
Bài học nào cho nông thôn Việt Nam?
Tại Việt Nam, bắt nguồn từ tâm huyết về công tác chuyển đổi số và phát triển dịch vụ thương mại điện tử ở Phú Xuyên, ông Lê Văn Bính, Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên, đã trực tiếp tạo và quản trị 2 trang Facebook và YouTube “Làng Nghề Phú Xuyên Hà Nội”, để giới thiệu sản phẩm, livestream bán hàng đặc sản địa phương.
Chỉ sau một năm triển khai, doanh thu thương mại điện tử toàn huyện tăng từ 147 tỷ đồng năm 2023 lên 1010 tỷ đồng năm 2024, và hơn 4000 tỷ đồng chỉ trong 5 tháng đầu 2025. (Theo An ninh Thủ đô)
Khởi đầu từ việc nhận thức tầm quan trọng của thương mại điện tử nông thôn, ông Bính đã góp phần giúp cho các doanh nghiệp địa phương đạt được kết quả kinh doanh ấn tượng. Chứng tỏ sức mạnh của nội dung số và nền tảng mạng xã hội trong khai thác tiềm năng làng nghề truyền thống nếu được áp dụng và triển khai đúng cách.
Để phát triển hơn nữa, nông thôn Việt Nam cần có cơ chế khuyến khích nhân lực trẻ từ đô thị trở về vùng quê để áp dụng kiến thức số và đổi mới trong sản xuất, kinh doanh.
Việc này đòi hỏi chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật và không gian sáng tạo, đồng thời xây dựng mạng lưới cố vấn giữa chuyên gia thành thị và cộng đồng địa phương để chuyển giao kinh nghiệm, giúp hiện thực hóa ý tưởng khởi nghiệp từ những vùng quê.
Chính quyền cần chủ động tổ chức hội thảo, đào tạo kỹ năng số cho các cán bộ để họ trở thành đầu mối hỗ trợ người dân về livestream, làm video ngắn, quản trị mạng xã hội và thương mại điện tử.
Song song với đó, hạ tầng số (các thành phần công nghệ và hệ thống kỹ thuật cần thiết để cung cấp và hỗ trợ các dịch vụ số) và logistics cần được đầu tư đồng bộ.
Hơn hết, mỗi địa phương cần xác định rõ sản phẩm chủ lực, từ nông sản, đặc sản đến thủ công mỹ nghệ và phải biết kể câu chuyện làng nghề một cách minh bạch, đặc sắc, nhằm nâng cao độ tin cậy và hiệu quả lan toả.
Đặc biệt là kinh nghiệm từ mô hình “cụm kinh tế số” như “làng Taobao” ở Trung Quốc cho thấy liên kết giữa các hộ kinh doanh thành “hợp tác xã số”, kết nối liên xã, liên huyện sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa nhanh, giúp chia sẻ kỹ thuật, kinh nghiệm marketing, livestream, bán hàng trực tuyến và logistics.
Tuy nhiên, bên cạnh thúc đẩy tăng trưởng, cần chú trọng các biện pháp đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, thân thiện môi trường và quản lý nghiêm ngặt về tiêu chuẩn lao động.
Chỉ khi tầm nhìn phát triển song song với các chính sách hỗ trợ và các nhân lực tri thức quay về và khai thác lợi thế địa phương một cách bài bản, nông thôn Việt Nam cũng sẽ trở thành lực lượng kinh tế sáng tạo và phát triển bền vững.
