Tình yêu nước “nảy mầm” từ phong trào sinh viên tại Paris (Pháp)
Gần đây, chúng tôi đã có buổi gặp gỡ với TS Lương Bạch Vân – Chủ tịch Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài – trực thuộc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (UBMTTQVN) TP Hồ Chí Minh để nghe bà kể về hành trình từ một người yêu nước tại hải ngoại đến những đóng góp không hề nhỏ cho sự phát triển của TP Hồ Chí Minh suốt gần 50 năm qua.
Theo TS Lương Bạch Vân, bà sinh ra tại Sài Gòn và sang Pháp năm 1960 khi mới 14 tuổi để đoàn tụ với mẹ và các em. Trong khi đó, cha bà đã hy sinh khi tham gia hoạt động cách mạng.
Sang đến Pháp, khi mẹ bảo bà đi làm thủ tục nhập quốc tịch nhưng bà đã từ chối vì: “Con sang đây là để học. Học xong con sẽ trở về nên con muốn giữ quốc tịch Việt Nam…”.
Từ động lực đó đã thôi thúc bà Bạch Vân cố gắng học thật giỏi, bởi nếu về nước thì phải làm được cái gì thiết thực cho Đất nước, cho người dân. Vì vậy bà đã đăng ký học về công nghiệp nặng, chuyên ngành hóa – chất dẻo tại Đại học Orsay (Paris XI).
“Từ khi mới bước chân đến Pháp, tôi chỉ hướng về Việt Nam vì đó mới là quê hương, là Đất nước của tôi. Nơi cha tôi từng là biệt động thành bị giặc sát hại trên đường về thăm con… Về để cống hiến, để tái thiết và xây dựng Đất nước sau những đổ nát, đau thương của chiến tranh” – bà xúc động nói.
Bà Bạch Vân cũng cho biết, từ năm 1965 khi đang còn là sinh viên, bà đã bắt đầu tham gia vào Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam tại Pháp và tìm hiểu về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của toàn dân tộc.
Cũng trong những ngày học tập và hoạt động sôi nổi đó, bà Bạch Vân đã gặp chồng – Phó giáo sư, TS Nguyễn Bình khi ấy đang phụ trách phong trào sinh viên Việt Nam vùng Orsay.
Tuy nhiên, có một sự kiện đã làm thay đổi hoàn toàn nhận thức của bà về cuộc chiến mà Mỹ gây ra ở Việt Nam.
Bà Vân nhớ lại: “Khi tôi đang là sinh viên năm nhất đại học, một hôm tôi nghe Giáo sư Nguyễn Trọng Anh vừa giảng bài xong thì nói trước hội trường khoảng 500 sinh viên với hầu hết là người Pháp nội dung “tôi quý người Mỹ về học thuật, nhưng tôi phản đối Chính phủ Mỹ vì họ đang ném bom ở Đất nước tôi”… Điều này gây nên sự xúc động và ngạc nhiên rất lớn đối với nhiều sinh viên tại đây”.
Ngay sau đó, bà được mọi người yêu cầu chia sẻ về việc Mỹ thả bom ở Việt Nam như thế nào và phải làm gì để chấm dứt hiện thực đau thương đó?
Đứng trước hàng trăm sinh viên, bà xúc động nói: “Trong khi chúng ta đang học tập tại đây thì hàng triệu thanh niên, sinh viên Việt Nam đã lên đường nhập ngũ để đi giải phóng dân tộc dù họ biết có thể họ sẽ không bao giờ được trở về…
Họ cũng có quyền được sống, được học tập như chúng ta, vì vậy tôi đề nghị các bạn ủng hộ chúng tôi đấu tranh yêu cầu Mỹ phải ngừng ném bom ở Việt Nam và rút quân về nước…”.
Khi cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968 nổ ra trên toàn miền Nam, những sinh viên xa nhà như bà Bạch Vân nhận thấy ngày giải phóng Đất nước đã đến gần, vì vậy bà cùng chồng và các sinh viên Việt Nam yêu nước đã phát động phong trào viết huyết tâm thư bày tỏ nguyện vọng sẵn sàng về nước chiến đấu gửi tới đại diện Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Việt Nam DCCH) ở Pháp.
Sau đó bà và những sinh viên yêu nước đã nhận được phản hồi đề nghị cố gắng học tập để sau này kết thúc chiến tranh trở về xây dựng Đất nước.
“Chúng tôi tổ chức các cuộc mít tinh để tuyên truyền tới bạn bè quốc tế biết và ủng hộ cuộc chiến đấu bảo vệ Đất nước của Việt Nam và phản đối Mỹ xâm lược. Bên cạnh đó, chúng tôi còn in hình ảnh Bác Hồ, in hình trẻ em Việt Nam đội mũ rơm đi học lên áo phông, rồi bán thức ăn Việt Nam… để gây quỹ ủng hộ Tổ quốc. Từ đó, đã gom được hàng chục ngàn france cùng thuốc men, nhu yếu phẩm gửi về ủng hộ phong trào đấu tranh trong nước” – Bà Vân chia sẻ.
Đặc biệt, khi nghe tin các phái đoàn của Chính phủ Việt Nam DCCH và phái đoàn Mặt trân Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (sau này đổi thành Chính phủ Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam) sang tham dự hội nghị Paris, sinh viên Việt Nam tại Pháp cũng đã tổ chức nhiều cuộc mít tinh, tuần hành để ủng hộ và động viên tinh thần.
“Đến ngày 30/4/1975, sau khi nghe tin Sài Gòn được giải phóng, Đất nước được thống nhất, chúng tôi được nhiều người Pháp mang Champagne đến chúc mừng. Đến ngày 1/5/1975 chúng tôi còn tổ chức một cuộc mít tinh mừng chiến thắng với sự tham gia của rất nhiều người Pháp tiến bộ ủng hộ Việt Nam” – TS Bạch Vân xúc động nói.
“Người phất cờ” cho sự phát triển của ngành nhựa Việt Nam
Sau ngày Đất nước được hoàn toàn giải phóng, chồng bà Bạch Vân đang là giảng viên đại học, còn bà đã lấy được bằng tiến sĩ ngành hóa cao phân tử và đang công tác tại Trung tâm năng lượng nguyên tử Saclay.
Bên cạnh đó, bà lại đang nuôi 3 đứa con nhỏ nên phải đến năm 1978 gia đình bà mới có thể sắp xếp để trở về Việt Nam với hàng trang là 40 vali đồ đạc, dụng cụ nghiên cứu…
Trong đơn xin về nước, TS Bạch Vân và chồng cũng cam đoan tình nguyện đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì khi Tổ quốc cần.
Thời gian đầu, bà công tác tại Viện Kỹ thuật quân sự Hà Nội và đến năm 1983, bà cùng chồng chuyển vào công tác tại Sở Công nghiệp TP Hồ Chí Minh.
Trong một lần nói chuyện với BS Nguyễn Quang Trung – Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Mimh lúc bấy giờ, bà bày tỏ ý định được làm vòng tránh thai cho chị em phụ nữ nhằm góp phần thực hiện chương trình dân số kế hoạch hóa gia đình mà nhà nước đang phát động.
“Anh Trung nói với tôi, nên viết một bức thư bày tỏ nguyện vọng gửi cho bí thư Thành ủy Võ Văn Kiệt lúc bấy giờ. Rất may mắn, chỉ mấy ngày sau tôi đã nhận được một mẩu giấy đánh máy với dòng chữ: Đề nghị các sở ngành tạo điều kiện cho đồng chí Lương Bạch Vân thực hiện chương trình hạn chế dân số của TP. Ký tên Võ Văn Kiệt”- Bà Vân hồi tưởng.
Từ đó TS Lương Bạch Vân đã phối hợp với Viện Pasteur làm các thí nghiệm trên động vật, rồi lên Viện hạt nhân ở Đà Lạt để khử trùng sản phẩm bằng tia phóng xạ, rồi đến BV Từ Dũ, BV Hùng Vương để thử nghiệm trên người.
Đặc biệt, trong thời gian này nguồn nguyên liệu đạt chuẩn để làm vòng tránh thai trong nước khá khan hiếm vì chính sách cấm vận của Mỹ nên bà phải nhờ bạn bè từ nước ngoài mua nguyên liệu bí mật chuyển về. Sau nhiều nỗ lực, 5 triệu chiếc vòng tránh thai đầu tiên đã ra đời.
Sự thành công này đã khiến đại diện quỹ dân số Liên Hiệp Quốc hết sức ngạc nhiên khi trong điều kiện bị cấm vận hết sức khó khăn về về kinh tế, non kém về khoa học kỹ thuật, Việt Nam vẫn có thể sản xuất được vòng tránh thai đạt chuẩn quốc tế…
Từ thành công ban đầu này, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh lúc bấy giờ là ông Mai Chí Thọ đã mạnh dạn đặt hàng bà và cộng sự nghiên cứu sản xuất các sản phẩm bằng composite phục vụ đời sống như: xuồng, ghe, bồn chứa nước… cung cấp cho bà con nhân dân.
Không dừng lại ở đó, bà còn bà lặn lội đến vùng đồng bằng sông Cửu Long giúp nông dân làm màng địa chất nuôi tôm, rồi lên Tây Bắc nghiên cứu làm túi chứa nước cho bà con vùng cao, hay lên Bảo Lộc (Lâm Đồng) làm máy ươm tơ…
Đặc biệt, bà còn nghiên cứu làm ra nhang muỗi tiết chậm góp phần cứu sống nhiều chiến sĩ trên chiến trường chiến tranh biên giới Tây Nam và hạn chế rất nhiều bệnh sốt rét tại các tỉnh thành trong cả nước.
Bên cạnh đó, bà còn tích cực kết nối, hợp tác với nhiều nhà khoa học và tổ chức quốc tế nhằm đưa công nghệ mới của ngành nhựa về Việt Nam, từ đó góp phần đặt nền móng cho sự phát triển của ngành nhựa nước ta phát triển lớn mạnh như ngày nay…
Năm 2001, TS Lương Bạch Vân nghỉ hưu và cùng chồng lập Công ty Công nghệ cao Thái Bình chuyên sản xuất hạt nhựa chủ, hạt màu chủ để nâng cao chất lượng các sản phẩm nhựa…
Hành trình kết nối kiều bào về với Tổ quốc
Đến năm 2003, Nghị quyết 36-NQ/TW của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài ra đời, bà đã được UBMTTQVN TP Hồ Chí Minh mời về làm Phó chủ tịch chuyên trách công tác đối ngoại nhân dân và kiều bào.
Dù chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực này nhưng bà vẫn mạnh dạn nhận lời với tâm niệm “vừa làm vừa học hỏi, vừa rút kinh nghiệm”…
“Thời điểm đó, tôi chưa hiểu về vai trò của MTTQ, nhưng khi Đất nước cần, tôi còn cống hiến được nên tôi đã nhận lời tham gia” – TS Bạch Vân kể.
Trên cơ sở đề xuất của bà, UBMTTQVN TP Hồ Chí Minh đã thành lập các ban liên lạc kiều bào tại 24 quận, huyện để tiếp xúc, hỗ trợ khi kiều bào về nước thăm quê hương và gia đình.
Tháng 9/2006, Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài TP Hồ Chí Minh cũng được thành lập do bà làm Chủ tịch.
Cùng với đó, bà cũng đề xuất thành lập Trung tâm Hỗ trợ kiều bào để đón tiếp, hỗ trợ khi kiều bào về nước và là nơi tiếp nhận những phản ánh, tâm tư, nguyện vọng, ý kiến của kiều bào cho lãnh đạo MTTQ TP. Đồng thời, hướng dẫn, giúp kiều bào tháo gỡ những khó khăn liên quan đến các thủ tục sở hữu nhà ở, đầu tư, kinh doanh…
Với sự tâm huyết của bà và định hướng đúng đắn của UBMTTQVN TP Hồ Chí Minh nên đã kết nối được hàng ngàn kiều bào từ khắp nơi trở về đóng góp sức người, sức của xây dựng Đất nước nói chung và TP Hồ Chí Minh nói riêng.
Đến nay, nhìn lại gần 50 về nước làm việc và sinh sống, TS Lương Bạch Vân cho rằng, hành trình ấy thật xứng đáng và sự lựa chọn của mình là hoàn toàn đúng đắn.
“Nhìn sự phát triển ngày càng lớn mạnh của Đất nước, của TP Hồ Chí Minh tôi thấy xương máu của ông cha đã đổ xuống để có ngày hôm nay thực sự rất đáng trân trọng và biết ơn.
Tôi hy vọng các thế hệ người Việt cả trong và ngoài nước cùng đoàn kết xây dựng một Đất nước Việt Nam hùng cường, giàu đẹp và hạnh phúc…” – TS Vân chia sẻ.
Đặc biệt, vừa qua TS Lương Bạch Vân đã được bình chọn là một trong 50 cá nhân tiêu biểu của TP Hồ Chí Minh sau 50 năm thống nhất Đất nước. Điều này đã ghi nhận sự cống hiến không biết mệt mỏi của bà và gia đình trong công cuộc xây dựng Thành phố mang tên Bác ngày càng giàu đẹp, hiện đại, văn minh, hạnh phúc…
