Khi “tạm ổn” cũng thành chưa đủ
Hãy tưởng tượng bạn từng hài lòng với chiếc ghế văn phòng đơn giản, không quá êm nhưng vẫn dùng ổn. Cho đến một ngày, bạn thử ngồi vào một chiếc ghế cao cấp, êm ái và dễ điều chỉnh. Chiếc ghế cũ giờ trở nên “khó chịu” dù nó chẳng hề thay đổi.
Đây chính là điều xảy ra khi kỳ vọng thay đổi. Điều từng được coi là “chấp nhận được” giờ bị xem là vấn đề cần sửa.
Đây không chỉ là một câu chuyện triết lý. Nghiên cứu cho thấy, khi những khó khăn lớn dần biến mất, chúng ta lại có xu hướng phóng đại những điều nhỏ nhặt.
Việc giảm bớt căng thẳng, nghịch cảnh là điều ai cũng mong muốn. Nhưng khi những khó khăn lớn vơi đi, chúng ta lại dễ thấy những khó chịu nhỏ nhặt cũng đáng lo. Bởi vì khi thiếu kinh nghiệm đối mặt với gian nan, những thử thách thông thường cũng có thể khiến ta choáng ngợp.
Kỳ vọng thay đổi, tiêu chuẩn cũng thay đổi. Cảm xúc từng được xem là bình thường – như buồn, mệt mỏi hay cô đơn – nay lại dễ bị xem là “có vấn đề”. Dần dần, chúng ta không chỉ muốn “sống ổn” mà muốn “sống tối ưu” – và mọi điều không tối ưu đều trở thành mục tiêu để sửa chữa.
Khi càng nhiều trải nghiệm được coi là “vấn đề”, nhu cầu tìm kiếm giải pháp cũng bùng nổ. Và trong nhiều lĩnh vực – từ y tế, giáo dục đến công nghệ – giải pháp không chỉ là giúp đỡ, mà còn là sản phẩm để bán.
Dù không có ai chủ ý thao túng, nhưng khi giải pháp trở thành một ngành kinh doanh, sẽ nảy sinh một động lực ngầm: khiến con người luôn có cảm giác mình đang thiếu sót và cần được hỗ trợ thêm.
Kết quả là: ngày càng nhiều nền tảng chăm sóc tâm lý ra đời, các hình thức trị liệu trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Chỉ cần vài cú nhấp chuột, bạn có thể đăng ký một buổi tư vấn online, mua khóa học “chữa lành”, hay thực hiện bài trắc nghiệm để biết mình có đang “lo âu” hay “trầm cảm”.
Các công cụ chẩn đoán cũng trở nên ngày càng “nhạy” hơn – nghĩa là chỉ với một vài dấu hiệu rất phổ biến như cảm thấy buồn, mất động lực hay cô đơn, bạn đã có thể được gợi ý rằng mình đang gặp vấn đề tâm lý và nên can thiệp.
Cái giá của việc mọi thứ đều là “vấn đề”
Khi tiêu chuẩn về chất lượng sống càng lúc càng cao, thì khả năng chịu đựng những điều chưa hoàn hảo lại giảm. Những phiền toái nhỏ cũng khiến ta khó chịu. Càng có nhiều giải pháp, chúng ta lại càng phụ thuộc – và mất dần khả năng tự điều chỉnh, tự hồi phục.
Tệ hơn, đôi khi chính những giải pháp đó lại vô tình tạo ra vấn đề mới – khiến ta mắc kẹt trong một vòng lặp tiêu tốn cả thời gian lẫn năng lượng tinh thần.
Vậy làm sao để thoát khỏi vòng luẩn quẩn này?
Tập chấp nhận những điều“đủ tốt”
Không phải mọi điều đều cần phải hoàn hảo. Một chiếc ghế hơi cứng, một ngày hơi mệt, một cảm giác lạc lõng thoáng qua – nếu vẫn trong ngưỡng chịu đựng, có thể không cần sửa chữa, chỉ cần thừa nhận và để nó trôi qua.
Tạm dừng trước khi “sửa”
Thay vì ngay lập tức tìm cách khắc phục mỗi khi thấy không ổn, hãy tự hỏi: “Có thật đây là vấn đề? Hay chỉ là một phần tự nhiên của cuộc sống?” Việc lùi lại một nhịp giúp ta quan sát rõ hơn trước khi cuốn vào vòng xoáy giải pháp.
Dành thời gian để phục hồi
Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào bên ngoài, hãy nuôi dưỡng khả năng phục hồi từ bên trong. Đó có thể là một giấc ngủ ngon, một cuộc dạo bộ, hay việc viết nhật ký cảm xúc – những điều đơn giản nhưng giúp ta cân bằng mà không cần “sửa” bất cứ điều gì.
Biết ơn thay vì tìm cách “tối ưu hoá”
Thay vì liên tục tìm cách khiến mọi thứ tốt hơn, hãy dành thời gian nhìn nhận những gì đang đủ đầy. Lòng biết ơn không loại bỏ vấn đề, nhưng giúp ta tập trung vào điều tích cực, và không biến mọi trải nghiệm chưa hoàn hảo thành một khuyết điểm cần loại bỏ.
Cuối cùng, giải pháp vẫn luôn cần thiết. Nhưng điều quan trọng là phân biệt rõ: đâu là vấn đề thật sự cần can thiệp, và đâu chỉ là kết quả của việc gán nhãn mọi điều chưa tối ưu thành “vấn đề”.
Nếu không cẩn trọng, điều ta đang cải thiện có thể không phải là chất lượng sống, mà là cảm giác cần được giúp đỡ. Và nhiều khi, điều ta cần không phải là thêm giải pháp, mà là thêm khả năng chấp nhận.
