Những nỗi niềm của các nàng dâu
Chị Thu Hà (29 tuổi, nhân viên kế toán tại Hà Nội) kết hôn hơn một năm nay và đang sống cùng mẹ chồng trong một căn hộ.
Chị bảo, lúc mới về thấy khá thoải mái vì “có người đỡ đần việc nhà” và mẹ chồng cũng “có vẻ dễ tính”.
Nhưng chỉ vài tháng sau khi có con, mọi chuyện bắt đầu trở nên căng thẳng. “Tôi mua máy lọc không khí thì bà bảo sống bẩn mới cần mấy thứ đó. Tôi muốn cho con học tiếng Anh sớm thì bị nói là vẽ chuyện. Có hôm mệt quá, sáng ngủ dậy muộn thì bà cứ mặt nặng mày nhẹ.” – chị Hà chia sẻ.
Đó chỉ là một trong rất nhiều trường hợp sống chung với gia đình chồng đang đối mặt với những mâu thuẫn, có khi âm ỉ, cũng có khi bùng phát, bắt nguồn từ sự khác biệt giữa các thế hệ về quan niệm sống, cách thể hiện tình cảm và những kỳ vọng trong đời sống gia đình.
Theo nghiên cứu của TS. Nguyễn Hữu Minh (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam), mặc dù xu hướng gia đình hạt nhân (chỉ gồm cha mẹ và con cái) ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại, nhưng tỷ lệ các cặp vợ chồng trẻ sống chung với gia đình chồng hoặc gia đình vợ vẫn còn khá cao, đặc biệt tại các vùng nông thôn.
Việc sống chung này thường xuất phát từ nhiều lý do: điều kiện tài chính chưa đủ để ra ở riêng, nhu cầu hỗ trợ chăm sóc con nhỏ, hoặc đơn giản là “truyền thống gia đình là như vậy”.
Tuy nhiên, khi đặt trong bối cảnh xã hội hiện đại – nơi giá trị cá nhân, nhu cầu riêng tư và bình đẳng giới ngày càng được đề cao, mối quan hệ giữa con dâu và bố mẹ chồng cũng chịu nhiều tác động, và không phải lúc nào cũng theo chiều hướng tích cực.
Theo Thạc sĩ Hoàng Quốc Lân, chuyên gia tâm lý lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông: “Phụ nữ sống cùng gia đình chồng thường chịu nhiều áp lực vô hình. Một mặt là kỳ vọng giữ hòa khí trong gia đình, mặt khác là mong muốn được sống đúng với cá tính và nhu cầu riêng. Khi không cân bằng được, họ dễ rơi vào cảm xúc tiêu cực và cảm thấy cô đơn ngay trong chính tổ ấm của mình.”
Một trong những thử thách thường gặp khi sống chung với nhà chồng là thiếu sự riêng tư, điều tưởng nhỏ nhưng lại ảnh hưởng đến tâm lý các nàng dâu hiện đại lẫn hòa khí gia đình.
Những việc đơn giản như con dâu muốn nấu ăn theo sở thích, ăn mặc thoải mái khi ở nhà hay trò chuyện thân mật với chồng cũng trở thành điều “phải giữ ý”, nhất là khi có sự hiện diện của bố mẹ chồng lớn tuổi.
“Việc mời bạn bè hay người thân đến chơi cũng bị hạn chế, cảm thấy mất tự do trong chính không gian sống của mình”, chị Huyền Thư (TP.HCM), một nàng dâu ở chung với nhà chồng 7 năm, than thở.
Không chỉ dừng ở những bất tiện thường ngày, việc sống chung còn có thể tác động tiêu cực đến tâm lý các nàng dâu, đặc biệt khi ranh giới cá nhân không được tôn trọng.
Không ít cô dâu trẻ rơi vào trạng thái căng thẳng khi thường xuyên phải đối mặt với những lời khuyên, nhắc nhở hoặc sự giám sát từ cha mẹ chồng.
Cảm giác bị soi xét, bị can thiệp vào từng lựa chọn nhỏ khiến họ khó được sống đúng với bản thân, từ đó dễ sinh mâu thuẫn, tổn thương và rạn nứt trong mối quan hệ vợ chồng.
Thực tế ghi nhận không ít trường hợp tổn thương tâm lý xuất phát từ mối quan hệ căng thẳng với mẹ chồng. Như chị Thủy (27 tuổi, Thanh Hóa), sau khi kết hôn và về sống chung, thường xuyên bị mẹ chồng xét nét – từ chuyện đi chợ, uống cà phê đến việc ngủ cùng chồng khi đang mang thai. Áp lực tích tụ trong thời gian dài khiến chị rơi vào trầm cảm.
“Lúc nào tôi cũng lo lắng, làm gì cũng sợ mẹ chồng không vừa lòng. Đi đâu cũng nơm nớp canh giờ về,” chị kể lại.
Một trong những tình huống dễ gây mâu thuẫn nhất khi sống chung với nhà chồng là sự khác biệt trong cách nuôi dạy con cái giữa hai thế hệ.
Ông bà thường quen với cách dạy truyền thống. Trong khi đó, cha mẹ trẻ thuộc thế hệ hiện đại, lại thường đề cao tính cá nhân, tôn trọng sự độc lập và cảm xúc của con.
Họ có xu hướng tiếp cận phương pháp khoa học, muốn con được quyền lựa chọn, bày tỏ chính kiến và chịu trách nhiệm về hành vi của mình.
“Ông bà lúc thì chiều cháu quá mức, lúc lại áp đặt kiểu người lớn nói trẻ nhỏ phải nghe. Trong khi đó, mình muốn vừa làm bạn, vừa đặt ra nguyên tắc phù hợp để các con phải biết tự chịu trách nhiệm,” – chị Nga (TP.HCM), sống chung với nhà chồng gần 10 năm, chia sẻ.
Những bất đồng ấy, nếu không được giải quyết bằng sự thấu hiểu và tôn trọng, dễ kéo dài dai dẳng và ảnh hưởng đến sự gắn kết của gia đình.
Một nghiên cứu năm của công ty luật Slater and Gordon (Mỹ) cho thấy, gần 1/3 người được khảo sát xác nhận rằng mâu thuẫn với gia đình chồng là lý do dẫn đến ly hôn.
Theo Thạc sĩ Hoàng Quốc Lân, chuyên gia tâm lý lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, mâu thuẫn giữa mẹ chồng và nàng dâu trong việc chăm sóc con cái là tình huống rất thường gặp trong các gia đình hiện đại.
Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đặt ranh giới một cách khéo léo, cũng như vai trò của người chồng trong việc dung hòa mối quan hệ giữa mẹ và vợ, để tránh xung đột kéo dài.
“Nhiều bà mẹ can thiệp chuyện vợ chồng, con cái không phải vì muốn kiểm soát, mà đơn giản là vì họ lo lắng cho con trai mình. Nếu người chồng biết cách xoa dịu mẹ nhưng vẫn bảo vệ vợ thì mối quan hệ ba bên sẽ cân bằng hơn”.
Việc đối thoại thường xuyên, không chỉ giữa vợ chồng với nhau, mà cả với bố mẹ hai bên là yếu tố then chốt. Đôi khi, những mâu thuẫn kéo dài không phải vì vấn đề quá lớn, mà vì thiếu sự chia sẻ kịp thời.
Ngoài ra, việc học cách chấp nhận sự khác biệt và điều chỉnh kỳ vọng cũng rất quan trọng. Người lớn tuổi thường có cách thể hiện tình thương riêng, đôi khi hơi “bảo thủ” hoặc khiến người trẻ cảm thấy gò bó, nhưng thường xuất phát từ sự quan tâm.
Chính sự thấu cảm và bao dung sẽ góp phần tạo nên một môi trường sống hòa thuận, giảm va chạm không cần thiết trong gia đình nhiều thế hệ.
Ngoài ra, cũng theo Thạc sĩ Hoàng Đức Lân, các nàng dâu sống chung với nhà chồng nên học cách giải tỏa tâm lý, chủ động tạo cho mình một không gian riêng trong chính ngôi nhà chung.
Đó có thể là góc ban công trồng cây, chiếc ghế đọc sách cạnh cửa sổ, hay vài phút thiền mỗi sáng. Những thói quen nhỏ này giúp tái tạo năng lượng và giữ sự cân bằng cảm xúc.
Lợi ích khi sống chung với gia đình chồng
Mặc dù có không ít vấn đề, nhưng việc sống chung với bố mẹ chồng cũng có nhiều lợi ích. Trong bối cảnh xã hội hiện đại với áp lực mưu sinh ngày càng lớn, việc sống chung với gia đình chồng đôi khi trở thành một lựa chọn an toàn giúp giảm tải cả vật chất lẫn tinh thần.
Sự hiện diện của mẹ chồng trong gia đình cũng có thể là điểm tựa quan trọng đối với những người vợ trẻ còn thiếu kinh nghiệm trong đời sống hôn nhân và nuôi dạy con cái.
Nếu bầu không khí gia đình không bị bao phủ bởi căng thẳng hoặc mâu thuẫn thường xuyên, thì sự gắn bó với ông bà sẽ giúp trẻ em phát triển lòng kiên nhẫn, sự sẻ chia và hiểu biết đa chiều về các thế hệ.
Trong một xã hội ngày càng cá nhân hóa, mô hình gia đình nhiều thế hệ, nếu được vận hành một cách hài hòa và khéo léo, có thể trở thành môi trường nuôi dưỡng sự kết nối và gìn giữ những giá trị tinh thần mà gia đình hạt nhân khó lòng thay thế được.
