Một bà mẹ có con học lớp 7 tâm sự: “Tôi chỉ muốn làm mọi thứ để con mình không phải khổ. Nhưng rồi một ngày, tôi nhận ra nó không biết xếp quần áo, không biết xin lỗi, và thậm chí không biết tự chọn món ăn.”
Câu chuyện này không phải hiếm. Và nó khiến nhiều bậc phụ huynh phải tự hỏi: Liệu yêu thương con quá mức có thật sự tốt?
Thực tế, yêu thương không bao giờ là sai. Nhưng không phải cách thể hiện nào cũng mang lại lợi ích. Khi tình thương đi kèm với việc bao bọc quá mức, rất có thể bạn đang nuông chiều con mà không nhận ra.
Giải quyết thay con trong mọi tình huống
Nhiều cha mẹ có thói quen “lao vào” giúp con ngay khi thấy con lúng túng.
Con bị điểm kém, cha mẹ lập tức gửi email cho giáo viên.
Con mâu thuẫn với bạn, cha mẹ can thiệp bằng cách gọi điện cho phụ huynh khác.
Việc làm này có thể xuất phát từ mong muốn bảo vệ, nhưng thực chất đang tước đi cơ hội để con học cách đối mặt với rắc rối – một kỹ năng cần thiết cho cuộc sống sau này.
Làm hộ cả những việc con có thể tự làm
Từ buộc dây giày, chuẩn bị cặp sách, đến dọn dẹp phòng… những việc đơn giản nhưng nhiều phụ huynh vẫn làm giúp con dù con hoàn toàn có thể tự lo liệu.
Lý do thường là “cho nhanh” hoặc “đỡ mất công”. Nhưng điều đó vô tình tạo ra tâm lý phụ thuộc và nghi ngờ năng lực bản thân ở trẻ.
Ngại nói “không” với con
Vì sợ con buồn, sợ con nổi giận, sợ ảnh hưởng tâm lý… nhiều bậc cha mẹ chọn cách chiều theo ý con, kể cả với những yêu cầu không hợp lý như thức khuya, ăn vặt quá mức, hoặc bỏ bê việc học.
Tuy nhiên, trẻ em cần những giới hạn rõ ràng để hiểu đâu là điều đúng đắn và được phép. Việc thiết lập ranh giới không làm trẻ tổn thương, mà giúp chúng phát triển sự tôn trọng và kỷ luật.
Quá lo lắng khi con buồn
Thay vì để con trải nghiệm cảm xúc tiêu cực như buồn, thất vọng, nhiều phụ huynh lập tức tìm cách xoa dịu: tặng quà, cho xem YouTube, hoặc đánh lạc hướng.
Tuy nhiên, trẻ cần học cách chấp nhận và vượt qua cảm xúc tiêu cực, thay vì né tránh. Đó là một phần quan trọng trong việc rèn luyện sức bền tâm lý.
Nói thay con trong các tình huống giao tiếp
Khi đến bệnh viện, cha mẹ trả lời thay con. Khi con làm sai, cha mẹ xin lỗi thay. Khi con cần thuyết trình, cha mẹ làm giúp…
Những hành động này tưởng là giúp con đỡ ngại, nhưng thực chất đang làm suy giảm sự tự tin và khả năng giao tiếp của trẻ – vốn là nền tảng cho sự phát triển cá nhân sau này.
Kiểm soát toàn bộ lịch sinh hoạt và sở thích của con
Nhiều cha mẹ can thiệp sâu vào việc chọn quần áo, lên thời gian biểu, quyết định lớp học thêm hoặc định hướng sở thích cho con. Sự kiểm soát quá mức này dễ khiến trẻ mất khả năng tự định hướng, thiếu chủ động, và thậm chí không biết mình thực sự thích gì.
Xem thành tích của con là thước đo của bản thân
Có những phụ huynh sống trong tâm lý: “Con thi rớt là tôi thất bại”, “Con được điểm cao là tôi thành công”. Cảm xúc gắn chặt với kết quả của con có thể tạo áp lực nặng nề cho cả hai phía.
Trẻ em cần được biết rằng mình được yêu thương vì chính bản thân, chứ không phải vì thành tích.
Yêu thương và nuông chiều: ranh giới ở đâu?
Yêu thương là đồng hành và hỗ trợ, để con phát triển độc lập. Nuông chiều là can thiệp và bao bọc, khiến con không có cơ hội học cách tự xoay xở. Một đứa trẻ được yêu đúng cách sẽ học được trách nhiệm và tự lập. Một đứa trẻ được nuông chiều quá mức dễ trở nên phụ thuộc, thiếu khả năng đối mặt với thử thách.
Làm sao để chuyển từ nuông chiều sang hỗ trợ đúng cách?
Trao quyền lựa chọn phù hợp: Để con tự chọn món ăn, sách đọc, hay lịch trình học trong phạm vi cho phép.
Lùi lại một bước: Khi con gặp khó, hãy quan sát trước khi can thiệp. Cho con cơ hội thử, kể cả khi sai.
Khen đúng chỗ: Tập trung vào nỗ lực, không chỉ kết quả. “Con đã cố gắng rất nhiều” giá trị hơn “Con giỏi quá”.
Thiết lập giới hạn rõ ràng: Không chiều theo mọi mong muốn. Trẻ cần học cách chấp nhận sự từ chối.
Để con tự chịu hậu quả hợp lý: Quên vở? Không làm bài? Hãy để con tự xử lý và học từ trải nghiệm đó.
Làm cha mẹ không có công thức chuẩn. Nhưng nếu bạn đang tự hỏi “mình có đang nuông chiều con quá không?”, thì đó là dấu hiệu tốt. Việc nhìn lại và điều chỉnh là một phần quan trọng trong hành trình nuôi dạy những đứa trẻ độc lập, mạnh mẽ và có trách nhiệm.
