Trong hành trình ấy, những làng nghề vài chục đến vài trăm năm tuổi – vốn mộc mạc, thầm lặng – bỗng trở nên sống động như được truyền thêm lửa, bởi sự trân trọng và say mê từ những nghệ sĩ, vốn quen với đô thị ồn ào và ánh đèn sân khấu rực rỡ.
Khi đặt chân đến phường Hải Thanh (thị xã Nghi Sơn, Thanh Hóa) – quê hương của nước mắm Ba Làng trứ danh, các nghệ sĩ Về quê làm giàu đã có dịp trải nghiệm cuộc mưu sinh của ngư dân vùng biển: từ kéo lưới, muối cá, phơi nắng đến đảo chượp. Ai cũng bất ngờ với quy trình kỳ công đằng sau từng giọt nước mắm thơm nồng, sánh màu cánh gián.
Làng nghề nước mắm Ba Làng với gần 400 năm tuổi là một trong những di sản văn hóa quý báu của xứ Thanh.
Mỗi giọt nước mắm không chỉ đậm đà vị biển, mà còn thấm đượm sự kiên trì và tình yêu nghề của người dân nơi đây. Mỗi hộ làm mắm đều giữ bí quyết gia truyền riêng, góp phần tạo nên hương vị không thể trộn lẫn.
Các nghệ sĩ không chỉ quan sát mà thực sự nhập cuộc: từ ra khơi đánh bắt, khuân cá vào cảng, đến giúp bà con bán hàng.
Diễn viên Long Vũ chia sẻ sau một ngày lao động đầy vất vả nhưng không kém phần hào hứng: “Hôm qua thật sự là một trải nghiệm tuyệt vời. Con được bưng từng khay cá, bán từng khay cá.Đến lúc về khách sạn mới thấy cả chân tay đau nhức. Đêm nằm ngủ còn mơ mình đang ra khơi.”
Không chỉ là trải nghiệm, chương trình còn giúp nghệ sĩ và người dân kết nối sản phẩm truyền thống với thị trường online qua việc livestream bán hàng, tạo bước chuyển mình mới cho nước mắm Ba Làng.
Còn tại làng nghề hương xạ thôn Cao (xã Bảo Khê, TP Hưng Yên) – nơi hương thơm thảo mộc len vào từng ngõ nghách, các nghệ sĩ lại một lần nữa bị cuốn vào vẻ đẹp thầm lặng mà sâu lắng của văn hóa truyền thống.
Lần đầu tiên, các nghệ sĩ được tận tay vê hương, se nén, gắn từng chút bột thơm lên tăm nứa – những công đoạn tưởng chừng đơn giản nhưng lại đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và cả sự nhẫn nại của người làm nghề.
Ẩn mình giữa những cánh đồng xanh mướt, làng hương xạ thôn Cao (xã Bảo Khê, TP Hưng Yên) với tuổi đời hơn 200 năm không chỉ là nơi lưu giữ bí quyết làm hương gia truyền, mà còn là biểu tượng của tinh thần bền bỉ, sáng tạo và niềm tự hào của người dân vùng đồng bằng sông Hồng.
Các nghệ sĩ không giấu được sự thích thú xen lẫn cảm phục khi tận mắt chứng kiến quy trình làm ra một nén hương – sản phẩm nhìn qua thì đơn sơ, mộc mạc, nhưng lại chứa đựng bao tâm huyết, công phu và tình yêu nghề của những đôi tay thầm lặng.
MC Quyền Linh xúc động chia sẻ sau khi trải nghiệm một ngày tại đây:
“Nếu tôi là một người con Hưng Yên thì có lẽ tôi đã khóc rồi… Ngày xưa chúng ta thường đi lên thành phố để làm giàu, nhưng bây giờ khác rồi, chúng ta trở về nơi mình sinh ra và lớn lên để làm giàu cho chính quê hương mình.”
Về với làng lụa Mã Châu (huyện Duy Xuyên, Quảng Nam), các nghệ sĩ Kim Tử Long, Hari Won, Long Vũ và Pháo không khỏi choáng ngợp khi tận mắt chứng kiến quy trình tạo nên một tấm lụa truyền thống.
Từ khâu se tơ, nhuộm sợi đến dệt lụa, mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và niềm đam mê, tâm huyết của những người thợ.
Các nghệ sĩ càng xúc động hơn khi được lắng nghe câu chuyện của nghệ nhân Trần Hữu Phương – truyền nhân đời thứ 18 của làng lụa Mã Châu.
Ông Phương, theo lời giới thiệu của chị Yến (con gái ông) – là nghệ nhân duy nhất còn lại ở làng lụa.
Lụa Mã Châu xuất hiện từ thế kỷ XVI, là linh hồn của người Mã Châu, được truyền từ đời này sang đời khác.
Lụa xứ này mang một nét riêng, kết tinh từ tơ tằm thiên nhiên và đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân làng nghề.
Mềm mại, nhẹ bẫng, bền dai mà vẫn dịu lành với làn da – lụa nơi đây từng là niềm kiêu hãnh không chỉ của người dân Quảng Nam mà còn được người sành lụa khắp nơi săn tìm.
Làm ra một tấm lụa Mã Châu là cả một hành trình kỳ công, với tất thảy 19 công đoạn, từ nuôi tằm, ươm tơ, se sợi cho đến dệt vải…
Người làng vẫn truyền nhau câu nói: “Nuôi tằm ăn cơm đứng”, bởi mỗi vụ tằm, nhà nào cũng thức khuya dậy sớm, ăn vội, ngủ vội, chỉ để chăm từng nong kén, canh từng đợt thay lá dâu. Chỉ một thay đổi nhỏ của thời tiết cũng đủ khiến tằm biếng ăn, kém nhả tơ.
Những sợi tơ vàng óng, những thớ lụa mượt mà ra đời là kết tinh của bao mồ hôi, công sức lặng lẽ mà bền bỉ của những người mà “nghề dệt lụa đã ăn vào máu”.
Là người đã dành cả đời gắn bó với khung cửi, với những sợi tơ óng ả và với khát vọng giữ gìn làng nghề truyền thống, ông Phương say mê giải thích cho Hari Won về các công đoạn dệt lụa và lịch sử của làng lụa Mã Châu.
Lắng nghe nghệ nhân kể chuyện và được trải nghiệm một số công đoạn làm ra tấm lụa, Hari Won xúc động chia sẻ, làng nghề nào trong chương trình cũng đều khiến cô thấy hứng thú khi được trải nghiệm. Nhưng làng lụa Mã Châu để lại trong cô ấn tượng sâu sắc nhất.
“Tôi thấy để làm ra một tấm lụa đẹp cần trải qua rất nhiều công đoạn, mỗi khâu đều đòi hỏi sự chính xác và tâm huyết. Khi sản phẩm được bán ra thị trường, tôi cảm thấy nó xứng đáng với từng giọt mồ hôi của người làm nghề.”, Hari Won chia sẻ.
Qua từng điểm đến, điều dễ nhận thấy là sự quan tâm của các nghệ sĩ dành cho làng nghề và văn hóa truyền thống ngày càng trở nên sâu sắc.
Từ những vị khách ghé thăm đầy tò mò, họ đã hóa thành những người kể chuyện – truyền cảm hứng và lan tỏa giá trị của làng nghề tới cộng đồng.
Có lẽ chính những khoảnh khắc tận mắt chứng kiến sự miệt mài, khéo léo, sự bền bỉ và cả nhọc nhằn của những người thợ đã khiến các nghệ sĩ nhận ra: Đằng sau mỗi sản phẩm thủ công là bao giọt mồ hôi và nước mắt, là bao tâm huyết và những câu chuyện nghề được gìn giữ bằng đôi tay và trái tim.
Hành trình “về quê” ấy, với nghệ sĩ, không chỉ là khám phá, mà còn là một lần “trở về” – trở về với cội nguồn, với ký ức, và với những giá trị truyền thống đang được gìn giữ nơi làng quê Việt.
