Một nghiên cứu mới cho thấy nhịp thở của mỗi người cũng đặc biệt như vân tay, không chỉ có thể dùng để định danh mà còn là chỉ dấu quan trọng phản ánh sức khỏe thể chất và tinh thần.
Trong một nghiên cứu đột phá được công bố ngày 12/6 trên tạp chí Current Biology, các nhà khoa học tại Viện Khoa học Weizmann (Israel) phát hiện rằng nhịp thở của mỗi người là độc nhất vô nhị, với độ chính xác trong định danh cá nhân lên tới 96,8%.
Đây là lần đầu tiên hơi thở, một hành vi vô thức thường bị xem nhẹ, được chứng minh có thể trở thành “dấu vết sinh học” như vân tay hay giọng nói.
Nghiên cứu bắt nguồn từ mối quan tâm đến khứu giác, vốn phụ thuộc chặt chẽ vào quá trình hít vào. Bởi vì não bộ xử lý mùi trong quá trình hít thở, nhóm nghiên cứu đặt giả thuyết rằng nếu mỗi bộ não là độc nhất, thì nhịp thở cũng sẽ phản ánh sự độc nhất đó.
Để kiểm chứng, họ phát triển một thiết bị đeo nhẹ có thể theo dõi liên tục luồng khí mũi trong suốt 24 giờ, thông qua các ống mềm đặt dưới lỗ mũi. Đây là sự khác biệt lớn so với các bài kiểm tra hô hấp thông thường, vốn chỉ kéo dài vài phút và chủ yếu để đánh giá chức năng phổi.
Kết quả vượt ngoài kỳ vọng. Chỉ với một giờ dữ liệu, nhóm nghiên cứu đã có thể nhận diện đúng người với tỷ lệ 43%. Khi thu thập dữ liệu trong suốt một ngày, độ chính xác tăng vọt lên gần như tuyệt đối. Sự chính xác này vẫn ổn định qua các lần thử nghiệm lại trong hai năm sau đó.
Tiến sĩ Timna Soroka, đồng tác giả nghiên cứu, chia sẻ: “Tôi nghĩ sẽ rất khó để nhận diện ai đó vì mọi người làm những việc khác nhau như chạy bộ, học bài hay nghỉ ngơi. Nhưng hóa ra, nhịp thở của họ cực kỳ riêng biệt”.
Hơi thở phản ánh sức khỏe tinh thần và thể chất
Không chỉ giúp định danh, “vân tay nhịp thở” còn hé lộ nhiều thông tin về sức khỏe thể chất và tinh thần của mỗi người. Nhóm nghiên cứu nhận thấy sự tương quan giữa mẫu thở và các yếu tố như chỉ số khối cơ thể (BMI), chu kỳ ngủ – thức, mức độ lo âu, trầm cảm và đặc điểm hành vi.
Ví dụ, những người có điểm lo âu cao trong bảng khảo sát thường có nhịp hít ngắn hơn và sự biến động lớn hơn giữa các khoảng ngừng thở trong khi ngủ. Dù không ai trong số họ đạt ngưỡng chẩn đoán rối loạn tâm thần, nhưng những khác biệt trong nhịp thở cho thấy hơi thở có thể trở thành một công cụ đánh giá cảm xúc đầy tiềm năng.
Giáo sư Noam Sobel, trưởng nhóm nghiên cứu, nhấn mạnh: “Chúng ta thường nghĩ lo âu hay trầm cảm sẽ làm thay đổi nhịp thở. Nhưng có thể, chính cách chúng ta thở mới là nguyên nhân khiến chúng ta lo âu hoặc trầm cảm. Nếu điều này là thật, chúng ta có thể thay đổi cảm xúc bằng cách thay đổi nhịp thở”.
Hứa hẹn mới cho chẩn đoán và điều trị
Thiết bị hiện tại vẫn cần cải tiến để dễ sử dụng hơn trong thực tế. Một ống dẫn dưới mũi dễ khiến người đeo cảm thấy giống bệnh nhân và có thể trượt ra khi ngủ. Ngoài ra, thiết bị chưa đo được luồng khí khi thở bằng miệng, là một thách thức cần khắc phục trong các nghiên cứu tiếp theo.
Tuy vậy, nhóm nghiên cứu đã bắt đầu khám phá khả năng áp dụng công nghệ này vào điều trị. Soroka và Sobel đang thử nghiệm việc mô phỏng nhịp thở “lành mạnh” để xem có thể cải thiện trạng thái cảm xúc hay không. “Chúng tôi chắc chắn muốn đi xa hơn chẩn đoán, hướng đến điều trị, và chúng tôi khá lạc quan”, Sobel nói.
Nghiên cứu này mở ra triển vọng lớn khả năng hơi thở có thể trở thành công cụ chẩn đoán, không chỉ là thứ ta dùng để thư giãn hay bịt lại khi đi ngang xe rác. Thậm chí, đây có thể là cánh cửa mới cho y học cá nhân hóa, giúp phát hiện sớm bệnh tật hoặc điều chỉnh sức khỏe tâm lý qua chính hành vi hít vào, thở ra tưởng như đơn giản.
