Hẹn hò thời nay chỉ còn vuốt và chọn? Đừng vội kết luận. Dù công nghệ có thay đổi cách gặp gỡ, hành trình cảm xúc của tình yêu vẫn theo lối cũ, đầy mông lung, dò dẫm và chân thật.
Lãng mạn có thật sự lỗi thời?
Trong kỷ nguyên của Tinder, Bumble và vô vàn nền tảng hẹn hò trực tuyến, nhiều người tin rằng kiểu yêu truyền thống, với những bối rối ban đầu, những cuộc trò chuyện kéo dài và cảm xúc dần nảy nở, đã bị thay thế bằng cái vuốt tay nhanh gọn và sự “cân đo” lạnh lùng.
Tuy nhiên, một nghiên cứu mới từ Đại học Illinois (Mỹ) đã phản bác định kiến đó. Bằng cách so sánh cách sinh viên đại học mô tả quá trình tiến triển của tình cảm trong năm 2022 với năm 2012, các nhà nghiên cứu phát hiện một điều thú vị rằng mô hình tình yêu vẫn không hề thay đổi.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí của Hiệp hội Nghiên cứu Quan hệ Quốc tế chỉ ra rằng “các mối quan hệ lãng mạn đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tâm thần và thể chất” và quá trình hình thành những mối quan hệ này là đặc biệt ý nghĩa với sinh viên, những người đang trải qua giai đoạn trưởng thành, tách khỏi vòng tay cha mẹ.
Tình yêu vẫn đi qua bốn giai đoạn cũ
Dù cách thức tiếp cận có thay đổi, nghiên cứu đã chỉ ra bốn giai đoạn chính vẫn là nền tảng cho phần lớn các mối quan hệ: flirtationship (tán tỉnh vui vẻ), relationship potential (giai đoạn tiềm năng), in a relationship (chính thức hẹn hò) và commitment or bust (hoặc cam kết hoặc chia tay).
Trần Hải Minh, sinh viên năm 4 ngành Truyền thông số, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM, là một ví dụ điển hình. “Mình từng nghĩ tình yêu online không bền, nhưng trải nghiệm của bản thân lại khác. Dù bắt đầu bằng một tin nhắn, nhưng những cảm xúc, cãi vã, thấu hiểu vẫn giống như bất kỳ mối quan hệ nào ngoài đời”, Minh chia sẻ. “Bọn mình gặp nhau qua một app hẹn hò, nhưng tình yêu thì cứ tiến triển bình thường như bao cặp đôi khác, cũng từng bước rõ ràng”.
Câu chuyện của anh Nguyễn Minh Khoa, cựu sinh viên Trường Cao đẳng Điện tử Viễn thông Hà Nội, và chị Trần Lan Anh, cựu sinh viên Học viện Khoa học Quân sự, cũng đi theo hành trình ấy, dù họ bắt đầu một cách bất ngờ hơn. Một lần vô tình đăng nhập vào tài khoản chat của bạn, anh Khoa kết nối được với chị Anh, người có nickname đầy chất thơ “muathu…”. Từ những dòng trò chuyện đầu tiên, cả hai dần thân thiết, gặp nhau, yêu nhau và đi qua những năm tháng yêu xa đầy thử thách. Sau nhiều lần tưởng như phải dừng lại vì áp lực gia đình và khoảng cách, họ cuối cùng đã chọn gắn bó bằng một đám cưới. “Cái khó không phải là tìm người để cưới, mà là cưới được người mình thật sự yêu”, anh Khoa từng nói.
Ở giai đoạn flirtationship, hai người có thể thả thính nhẹ nhàng nhưng chưa có kỳ vọng rõ ràng. Các nhà nghiên cứu mô tả: “Giai đoạn đầu tiên được định nghĩa là những dấu hiệu đầu tiên cho thấy ai đó có thể quan tâm đến một mối quan hệ lãng mạn, nhưng chưa có kỳ vọng cụ thể về tương lai”.
Tiếp theo là relationship potential, nơi đôi bên bắt đầu gặp gỡ nhiều hơn, đi chơi riêng và cân nhắc liệu có nên tiến xa. Giai đoạn này được xem như bước chuyển từ bạn bè hoặc người quen sang tiềm năng trở thành người yêu. “Giai đoạn này bao gồm các hoạt động đi chơi và dành thời gian bên nhau – những yếu tố xuất hiện rất thường xuyên trong cả hai nghiên cứu”, nhóm tác giả phân tích.
Đến giai đoạn in a relationship, mối quan hệ được xác định rõ ràng. Sự gắn bó độc quyền được thiết lập và cả hai đồng thuận không gặp gỡ người khác. “Giai đoạn này được đặc trưng bởi việc thiết lập một mối quan hệ chính thức và độc quyền”, nghiên cứu cho biết.
Cuối cùng là giai đoạn commitment or bust, nơi một bên muốn tiến tới hôn nhân hoặc cam kết dài lâu, còn bên kia có thể không sẵn sàng. Đây là thời điểm buộc phải đưa ra quyết định. “Giai đoạn này mô tả ngã ba đường giữa việc chia tay và tiến tới cam kết sâu sắc như hôn nhân hoặc sống chung dài hạn”.
Công nghệ thay đổi cách nói chuyện, không thay đổi cách yêu
Điều thú vị nhất của nghiên cứu chính là công nghệ dù chi phối mạnh cách con người liên lạc, lại không khiến tình yêu mất đi hình dạng vốn có. Các sinh viên vẫn đi theo những giai đoạn tình cảm tương tự như một thập kỷ trước. Điều khác biệt là cách họ tiếp cận người mới qua tin nhắn, mạng xã hội hoặc app hẹn hò, nhưng quá trình xây dựng mối quan hệ thì không đổi.
Nhóm nghiên cứu nhận định: “Sinh viên đại học trong nghiên cứu không cho thấy hệ thống hẹn hò đã bị phá vỡ. Thay vào đó, họ đang bước đi theo những con đường đa dạng hơn, nhưng vẫn rất giống với mô hình cũ”.
Một minh chứng khác là chị Nguyễn Thị Hà My, chủ cửa hàng hoa tươi ở quận 2, TP.HCM. Sau khi đổ vỡ hôn nhân, chị tình cờ gặp anh Thomas Anh, một người Pháp, qua một trang web hẹn hò. Họ trò chuyện trong 5 tháng rồi anh sang Việt Nam nhiều lần, cuối cùng quyết định ở lại sống cùng chị. “Tôi từng nghĩ máy tính chỉ là bạn thân duy nhất, không ngờ lại đưa tôi đến với một người thật, yêu tôi thật”, chị Hà My chia sẻ.
Vậy tình yêu còn lãng mạn không?
Sự hiện diện của những mối quan hệ như Trần Hải Minh, Nguyễn Minh Khoa hay Hà My, những người bắt đầu tình yêu qua màn hình nhưng vẫn đi đến gắn bó thật, cho thấy trong thế giới đầy nhiễu loạn thông tin, con người vẫn tìm về những giá trị cốt lõi của cảm xúc. Đặc biệt với sinh viên, nhóm tuổi đang tìm kiếm bản sắc và các mối quan hệ thân mật, tình yêu không chỉ là cảm xúc mà còn là yếu tố góp phần tạo nên sự ổn định tâm lý.
Các nhà nghiên cứu khẳng định: “Các mô hình hình thành mối quan hệ có thể không thay đổi nhiều như người ta tưởng”. Điều đó phần nào lý giải vì sao, bất chấp công nghệ hiện đại, phần lớn người trẻ vẫn trải qua những giai đoạn yêu rất cũ, từ rung động ban đầu đến thử thách cam kết.
Tình yêu không mất đi vì công nghệ, cũng không trở nên giả tạo chỉ vì xuất phát từ một cú click. Nó chỉ đang vận hành, đang thích nghi, âm thầm sống cùng thời đại.
Và có lẽ, thay vì hỏi tình yêu còn lãng mạn không, điều đáng hỏi hơn là chúng ta có đủ kiên nhẫn để đi hết các giai đoạn đó với một người, dù họ bước ra từ thế giới thực hay ảo.
