Ngày 18/7, tại Hà Nội đã diễn ra buổi tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Chuyển đổi xe máy xăng ở nội đô: Vì một Hà Nội xanh” do báo Dân trí phối hợp với Văn phòng UBND TP Hà Nội tổ chức. Tại Diễn đàn, ngoài việc nêu lên vấn đề cấp thiết phải chuyển đổi xanh trong giao thông, đại diện các ban ngành của Hà Nội cũng đã giải thích nhiều vấn đề liên quan chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện…
Chuyển đổi xanh trong giao thông là cấp thiết
Tại buổi tọa đàm, các ý kiến đều nhấn mạnh hiện trạng ô nhiễm không khí gia tăng, hạ tầng quá tải, giao thông cá nhân phát triển nóng… Vì vậy, buộc Hà Nội không thể trì hoãn trong chuyển đổi xanh trong giao thông thêm nữa.
Quang cảnh buổi tọa đàm – ảnh: PLO
Theo ông Đào Việt Long – Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, toàn Thành phố hiện có hơn 7,6 triệu phương tiện cơ giới, trong đó xe máy chiếm khoảng 87%.
“Đây là con số khổng lồ, tạo áp lực lớn không chỉ về hạ tầng giao thông mà còn là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường đô thị” – ông Long cho hay.
Cũng theo ông Long, phương tiện giao thông chạy xăng dầu, đặc biệt là xe máy đã qua sử dụng lâu năm, là nguồn phát thải lớn nhất gây ô nhiễm không khí ở Thủ đô.
“Xe máy cũ không được kiểm định khí thải, thải ra một lượng lớn bụi mịn và khí độc, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng” – ông Long cho biết.
Ông Long dẫn số liệu thống kê từ các trạm quan trắc cho thấy chất lượng không khí ở nhiều khu vực nội đô Hà Nội thường xuyên ở mức kém, đặc biệt vào giờ cao điểm.
Trong đó, theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB) đã chỉ ra rằng, riêng xe máy và ô tô con đã đóng góp đến 70% lượng phát thải CO, NOx và bụi mịn PM2.5 tại các đô thị lớn ở Việt Nam.
Trong khi đó, mật độ dân cư tại khu vực nội thành ngày càng cao, không gian xanh hạn chế, tỷ lệ người dân di chuyển bằng phương tiện cá nhân vẫn chiếm tới 85%. Những yếu tố này khiến Hà Nội phải đối mặt với nguy cơ ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng.
Vì vậy, theo ông Long, thời điểm này không thể để Hà Nội rơi vào trạng thái đô thị ngột ngạt vì khói xe. Việc chuyển đổi phương tiện, nhất là xe máy xăng, là xu thế tất yếu và là yêu cầu cấp bách” – ông Long nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia, nhà quản lý, áp lực ô nhiễm không khí đã bắt buộc Hà Nội phải thực hiện chuyển đổi xanh, tiến tới hạn chế các phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch, trong đó có cấm xe máy chạy xăng, dầu.
Chuyển đổi xanh là yêu cầu tất yếu nhằm giảm ô nhiễm môi trường – ảnh minh họa
Bên cạnh đó, theo ông Phan Trường Thành – Trưởng phòng Tài chính – Đầu tư (Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, cách đây hơn 20 năm, vấn nạn về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường tại Bắc Kinh (Trung Quốc) là khủng khiếp, còn hơn chúng ta bây giờ nhưng họ đã quyết tâm làm và thành công. Hà Nội cũng không thể không làm vì đây là chủ trương đúng, vì sức khỏe người dân, và vì một thủ đô xứng tầm xanh, sạch, không ô nhiễm.
Ông Thành cũng nhấn mạnh, Chỉ thị 20 của Thủ tướng cho biết lộ trình hạn chế và tiến tới dừng xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại Hà Nội được chia làm ba giai đoạn: từ nay đến 1/7/2026; từ 1/1/2028 và giai đoạn sau năm 2030.
“Vì vậy, Hà Nội đã chuẩn bị cho lộ trình hạn chế phương tiện cá nhân, xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại nội đô để giảm ùn tắc và ô nhiễm từ nhiều năm trước bằng nghị quyết 04/2017 và kế hoạch thực hiện nghị quyết với 45 nhiệm vụ của HĐND TP Hà Nội” – ông Thành nhấn mạnh.
Trong đó, các nhiệm vụ chính như: tăng cường kết cấu, hạ tầng giao thông; phát triển vận tải công cộng; ứng dụng khoa học công nghệ; chuyển đổi phương tiện năng lượng xanh cho Thủ đô…
Cũng theo ông Thành, trong 8 năm qua Hà Nội đã, đang đồng loạt thực hiện các nhiệm vụ này khi đã có 26 tuyến/154 tuyến buýt chạy bằng năng lượng xanh, năng lượng sạch (năm 2017 chưa có tuyến nào) và gần 8.000 taxi xanh/1.9000 taxi hoạt động (chiếm gần 50%)…
Cùng với đó, ngay sau khi Thủ tướng ban hành chỉ thị 20, TP Hà Nội đã vào cuộc xây dựng kế hoạch cụ thể đặt ra các tiêu chí, giải pháp, lộ trình, các chính sách phù hợp để thực hiện, dự kiến cuối tháng 7/2025 có thể xem xét ban hành.
Đặc biệt, Hà Nội cũng đã yêu cầu các đơn vị liên quan khẩn trương chuẩn bị điều kiện để đến 1/7/2026 có thể cấm hoàn toàn xe máy xăng lưu thông trong khu vực vành đai 1.
Để thực hiện việc cấm xe xăng tại vành đai 1, trước mắt TP Hà Mội phải chuẩn bị hàng loạt công việc, từ hạ tầng trạm sạc điện để phục vụ chuyển đổi sang xe xanh, bãi đỗ xe ven đường vành đai 1, các phương tiện thay thế, hỗ trợ chuyển đổi xanh…
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là đến tháng 7/2026 sẽ cấm xe máy xăng trong vành đai 1, câu hỏi đầu tiên của người dân sẽ là: không dùng xe máy xăng thì tôi đi bằng gì?
Trách nhiệm của thành phố là phải sắp xếp lại toàn bộ mạng lưới vận tải hành khách công cộng để trả lời câu hỏi đó…
“Hiện vành đai 1 đang có 45 tuyến buýt hoạt động, tới đây TP sẽ bổ sung ngay các thêm các xe buýt nhỏ, điểm dừng đỗ, các trạm trung chuyển giao thông tại khu vực này” – ông Thành cho hay.
Hà Nội sẽ có các chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện
Tuy nhiên, vấn đề được nhiều người quan tâm là việc người dân có được hỗ trợ khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện hay không và việc chuyển đổi đó được thực hiện như thế nào?
Liên quan đến vấn đề này, đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, hiện nay trong vành đai 1 Hà Nội có khoảng 600.000 dân với khoảng 450.000 phương tiện xe máy các loại.
“Vì vậy, Thành phố xác định chuyển đổi không thể chỉ bằng mệnh lệnh hành chính, mà phải đi kèm hỗ trợ cụ thể, sát thực tế. Chúng tôi không để người dân bị động hay bị bỏ lại phía sau” – ông Đào Việt Long chia sẻ
Ông Long cũng cho biết, Hà Nội đang làm việc với các doanh nghiệp sản xuất, phân phối xe điện để xây dựng các gói hỗ trợ thu mua xe cũ, ưu đãi khi mua xe điện mới, đồng thời trợ giá phí đăng ký, lắp đặt trạm sạc tại hộ gia đình.
Bên cạnh đó, Thành phố cũng kiến nghị Trung ương xem xét miễn, giảm lệ phí trước bạ và thuế VAT cho xe điện 2 bánh.
Ngoài hỗ trợ trực tiếp, Hà Nội cũng thúc đẩy phát triển hạ tầng trạm sạc công cộng với hơn 200 điểm sạc đã được lắp đặt tại các quận trung tâm, bãi gửi xe, khu chung cư.
Thành phố cũng dự kiến sẽ mở rộng lên 1.000 điểm sạc vào cuối năm 2026.
Đặc biệt, Hà Nội chú trọng mở rộng phương tiện giao thông công cộng để tạo lựa chọn thay thế cho người dân không còn sử dụng xe máy xăng khi sẽ đưa vào sử dụng hàng loạt tuyến buýt điện, minibus chạy tuyến ngắn, xe buýt gom đang được đưa vào vận hành.
Ứng dụng tích hợp phương tiện công cộng và chia sẻ cũng đang được triển khai nhằm tăng tính tiện lợi.
“Người dân chỉ chuyển đổi khi thấy tiện hơn, rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn. Chúng tôi đang làm mọi thứ để điều đó trở thành hiện thực” – ông Long khẳng định.
Trước đó, Sở Xây dựng Hà Nội cũng đề xuất hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt cho người dân sinh sống trong vùng phát thải thấp, sở hữu xe máy chạy xăng hoặc diesel.
Khi chuyển đổi sang phương tiện xanh, người dân sẽ được nhận hỗ trợ từ 3 – 5 triệu đồng/xe tùy đối tượng: 3 triệu đồng cho cá nhân thường; 4 triệu đồng cho hộ cận nghèo; 5 triệu đồng cho hộ nghèo.
Mỗi cá nhân được hỗ trợ tối đa một xe, áp dụng đến hết năm 2030.
Ngoài ra, người dân và doanh nghiệp còn được vay vốn ưu đãi với lãi suất 3 – 5%/năm, hạn mức vay 100% giá trị hợp đồng, thời hạn tối đa 5 năm. Đối tượng được hưởng chính sách này gồm đơn vị dịch vụ công ích, vận tải hành khách (trừ xe buýt), vận tải hàng hóa, doanh nghiệp đầu tư thu hồi – tái chế xe cũ…
