Bệnh viện (BV) Bạch Mai (Hà Nội ) vừa cứu chưa thành công bệnh nhi nữ, 14 tuổi được chẩn đoán mắc lupus ban đỏ hệ thống (SLE), nhập viện trong tình trạng ho máu nguy kịch, suy tuần hoàn, thiếu máu nặng. Đây là biểu hiện hiếm gặp, chỉ 2% số ca SLE ở trẻ em.
Cứu sống bệnh nhi bị bệnh lupus ban đỏ nguy kịch.
Theo BS Phạm Công Khắc – một trong những bác sĩ tham gia trực tiếp hồi sức cho bệnh nhi tại Trung tâm Nhi khoa, BV Bạch Mai, bệnh nhi được đưa vào BV trong tình trạng nguy kịch với các biểu hiện như: ho máu, suy hô hấp, suy tuần hoàn, thiếu máu nặng…
Trước đó, bệnh nhi được chẩn đoán mắc lupus ban đỏ hệ thống (SLE), được điều trị tại một bệnh viện tuyến Trung ương khác và đã được xuất viện.
Tuy nhiên, sau 3 ngày, bệnh nhi bắt đầu ho máu đỏ tươi liên tục kèm ít đờm và sốt 37,5 – 38 độ C.
Sau vài giờ đồng hồ, trẻ khó thở và rất mệt, được người nhà đưa vào cấp cứu tại Trung tâm Nhi khoa, BV Bạch Mai trong tình trạng suy hô hấp (SpO2 80%), suy tuần hoàn (chi lạnh, mạch 150 chu kì/phút, huyết áp 90/60 mmHg) và thiếu máu nặng (hemoglobin lúc vào viện: 40 g/L).
Sau khi tiếp nhận trẻ, các bác sĩ đã nghĩ đến biến chứng chảy máu phế nang lan tỏa (DAH) ở bệnh nhân SLE. Đây là biểu hiện hiếm gặp, chỉ khoảng 2% số ca SLE ở trẻ em.
Khi xảy ra biến chứng DAH thường người bệnh diễn tiến rất nhanh, gây suy hô hấp cấp, thiếu máu nặng và có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Bệnh nhi đã qua cơ nguy kịch – ảnh: BVCC
Bên cạnh đó, theo bác sĩ Mai Thành Công – một trong những bác sĩ quản lý nhóm bệnh nhân tự miễn của Trung tâm Nhi khoa cho biết, nếu điều trị DAH do SLE quá muộn, bệnh nhi có thể tử vong nhanh chóng. Nhưng nếu là chảy máu phổi do nhiễm trùng, việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch liều cao có thể khiến tình trạng nhiễm trùng của cháu bé thêm trầm trọng.
Trước tình thế này, phác đồ methylprednisolone liều cao kết hợp cyclophosphamide tĩnh mạch được các bác sĩ lựa chọn điều trị cho trẻ. Đây là lựa chọn kinh điển cho các trường hợp lupus hoạt động mạnh có tổn thương cơ quan đe dọa tính mạng.
“Việc đưa ra quyết định này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về nguy cơ và lợi ích, đặc biệt ở một bệnh nhi 14 tuổi. Nguy cơ bao gồm ức chế tủy xương, nhiễm trùng, độc tính trên cơ quan sinh sản. Tuy nhiên, lợi ích lớn nhất chính là cứu sống bệnh nhân trong giai đoạn cấp và kiểm soát hoạt động bệnh của lupus” – bác sĩ Công cho biết.
Đến ngày thứ năm sau điều trị cho bệnh nhi, các bác sĩ đã “nhận niềm vui khi bệnh nhi hết khó thở và hết ho máu, không cần hỗ trợ máy thở, đặc biệt, trẻ cắt sốt sau khi điều trị thuốc ức chế miễn dịch. Lúc này bệnh nhi đã vượt qua được giai đoạn nguy kịch.
Cũng theo BS Công, những điểm đặc biệt làm nên thành công của ca bệnh này bao gồm: nhận diện sớm một biến chứng cực kì hiếm gặp nhưng đe dọa tính mạng (chảy máu phế nang lan tỏa trong bệnh lupus ban đỏ hệ thống), ngay khi chưa thể nội soi phế quản.
Đặc biệt, việc phân biệt được chảy máu phế nang lan tỏa với chảy máu phổi do nhiễm trùng ở một bệnh nhân đang sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch chính là một bước vô cùng quan trọng trong điều trị vì hướng xử trí hoàn toàn khác nhau.
Cùng với đó, các bác sĩ đã xử trí nhanh chóng và quyết đoán, giúp cứu sống bệnh nhi đang suy đa cơ quan.
Trong đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhóm bác sĩ chuyên khoa (Hồi sức – Miễn dịch – Thận – Hô hấp) trong cùng một Trung tâm Nhi đa khoa cũng đã góp phần làm nên thành công này.
Liên quan đến ca bệnh này, TS.BS Nguyễn Thành Nam – Giám đốc Trung tâm Nhi khoa nhận định, trường hợp bệnh nhi này là một ví dụ điển hình cho thấy sự phức tạp và mức độ nguy hiểm của lupus ban đỏ hệ thống ở trẻ em, đặc biệt là biến chứng chảy máu phế nang lan tỏa (DAH) – một biến chứng cực kỳ hiếm gặp và có tỷ lệ tử vong cao tới 50%.
“Sự hồi phục kỳ diệu của cháu bé không chỉ là niềm vui của gia đình mà còn là niềm tự hào của đội ngũ y bác sĩ Trung tâm Nhi khoa. Ca bệnh này đã cung cấp cho các bác sĩ những kinh nghiệm quý báu, để tiếp tục nâng cao năng lực trong việc xử lý các trường hợp phức tạp, hiếm gặp” – Bác sĩ Nam cho biết.
Bên cạnh đó, PGS.TS.BS Đào Xuân Cơ – Giám đốc BV Bạch Mai cũng chia sẻ, ca bệnh này không chỉ là thành tựu y khoa mà còn là nguồn động lực to lớn, tiếp thêm sức mạnh để đội ngũ y, bác sĩ BVC Bạch Mai tiếp tục phấn đấu, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, xứng đáng với niềm tin của nhân dân và vị thế của một BV tuyến cuối.
“BV cam kết sẽ tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu, đào tạo và phát triển chuyên môn hơn nữa để mang lại những điều trị tốt nhất cho người bệnh” – PGS.TS.BS Đào Xuân Cơ nhấn mạnh.
Bệnh lupus ban đỏ nguy hiểm như thế nào?
Lupus ban đỏ là một căn bệnh tự miễn phức tạp, xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công các mô khỏe mạnh. Bệnh không chỉ gây ra các tổn thương da đặc trưng mà còn xâm nhập sâu vào các nội tạng, gây viêm và suy giảm chức năng.
Trong đó, thận, tim, phổi, hệ thần kinh trung ương là những bộ phận thường bị tấn công bởi can bệnh này.
Nguyên nhân dẫn đến việc phát triển lupus ban đỏ bao gồm di truyền, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhiễm khuẩn và tác dụng phụ từ một số loại thuốc như thuốc điều trị huyết áp, thuốc chống động kinh và kháng sinh.
Theo thống kê, cứ 100.000 người thì có khoảng 50 người mắc bệnh này, trong đó phần lớn là nữ giới, chiếm tới 90%.
Các triệu chứng của bệnh lupus bao gồm: Cảm giác mệt mỏi, sốt kéo dài, nổi ban đỏ với các mảng da đỏ dày; Ban dễ bị kích ứng khi tiếp xúc với ánh nắng; Rụng tóc; Loét miệng và mũi; Đau và sưng khớp, cảm giác cứng khớp; Khó thở; Đau ngực; Khô mắt; Thiếu máu; Giảm số lượng bạch cầu.
Lupus ban đỏ có thể gây tổn thương thận, tim, phổi, hệ thần kinh trung ương – ảnh minh họa
Căn bệnh này có khả năng tác động đến nhiều bộ phận trong cơ thể, bao gồm da, khớp, tim, thận, phổi, tế bào máu và não. Cụ thể:
Về thận: Lupus ban đỏ tấn công và làm tổn thương nghiêm trọng các mô thận, gây ra suy thận. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong ở người bệnh lupus. Một số triệu chứng tổn thương thận có thể là ngứa khắp cơ thể, buồn nôn và nôn, đau ngực, phù chân…
Về máu và mạch máu: Bệnh lupus có thể dẫn đến thiếu máu, đồng thời làm tăng nguy cơ chảy máu, rối loạn đông máu, tắc mạch và viêm mạch máu.
Bệnh lupus ban đỏ còn ảnh hưởng trực tiếp đến não và hệ thần kinh trung ương, khiến bệnh nhân có thể gặp phải các vấn đề như đau đầu, chóng mặt, ảo tưởng, thay đổi hành vi hoặc thậm chí bị đột quỵ và động kinh. Nhiều người bệnh cũng gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và diễn đạt suy nghĩ.
Đồng thời, căn bệnh này còn gây ra tình trạng xơ hóa lớp ngoài tim, tổn thương các van tim như van 2 lá và van 3 lá, viêm cơ tim và viêm màng ngoài tim, dẫn đến các cơn đau tim.
Trong một số trường hợp, bệnh tiến triển rất nhanh, gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm cơ tim cấp tính, suy tim cấp tính, thậm chí dẫn đến tử vong đột ngột do trụy tim.
Bên cạnh đó, bệnh lupus dễ gây viêm phổi và viêm màng phổi cho người bệnh, từ đó dẫn đến tràn dịch màng phổi, tăng áp lực động mạch phổi, thuyên tắc phổi và xuất huyết phổi, gây đau đớn mỗi khi hít thở.
Bên cạnh những biến chứng đã nêu, người bệnh còn có thể đối mặt với một biến chứng nghiêm trọng khác, đó là xuất huyết phế nang lan tỏa.
Đặc biệt, bệnh lupus ban đỏ có thể gây biến chứng thai kỳ: Phụ nữ mắc bệnh bệnh này có nguy cơ cao bị sảy thai, thai chết lưu và sinh non. Những thai phụ có bệnh sử mắc bệnh thận sẽ có khả năng gặp phải tiền sản giật. Còn nếu sử dụng corticosteroids trong thai kỳ, phụ nữ mắc bệnh lupus dễ gặp phải tình trạng tăng huyết áp, tiểu đường và các vấn đề về thận.
Đối với trẻ sinh ra từ mẹ mắc lupus ban đỏ, nếu có biểu hiện của lupus ban đỏ như ban đỏ dạng đĩa, bé có thể kèm theo các triệu chứng như rối loạn nhịp tim hoặc gan lách to.
Theo thống kê, hơn 95% bệnh nhân lupus hiện nay sống sót quá 10 năm nên việc phát hiện kịp thời và điều trị chính xác có vai trò vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát căn bệnh này. Do đó, bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ mọi hướng dẫn từ bác sĩ trong suốt quá trình điều trị.
Phạm Sinh
