Hai câu chuyện ở Bắc Ninh và Phú Xuyên (Hà Nội) cho thấy lãnh đạo cầm điện thoại livestream bán hàng chính là hiện thực hóa Nghị quyết 57, biến kinh tế số, xã hội số thành hành động cụ thể.
Chuyển đổi số nhiều năm nay đã trở thành khái niệm quen thuộc trên nghị trường, trong các hội thảo, báo cáo. Nhưng làm sao để nó đi vào từng cánh đồng, góc chợ, làng nghề, từng ngôi nhà cụ thể vẫn là câu hỏi khiến không ít địa phương lúng túng.
Hai tấm gương khác biệt đến bất ngờ từ Chủ tịch huyện Phú Xuyên (cũ), Hà Nội và Phó chủ tịch tỉnh Bắc Ninh mang lại câu trả lời một cách thuyết phục.
Bước ngoặt khi lãnh đạo dám “xắn tay” làm admin
Khi người ta nghe câu chuyện ông Lê Văn Bính – Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên (cũ), nay là Bí thư Đảng ủy xã Phượng Dực, Hà Nội, từ 6h sáng đến 23h đêm vẫn cặm cụi “trực page”, không ít người nghĩ ông đang “làm việc không đâu”.
Nhưng chính từ việc tự làm admin, ông đã xoay chuyển một huyện vốn là “vùng trũng” trở thành điểm sáng về thương mại điện tử.
Trang Fanpage “Làng Nghề Phú Xuyên Hà Nội” do ông Bính trực tiếp quản lý chỉ sau một năm đã có gần 180.000 lượt theo dõi, kênh YouTube cũng vượt 111.000 người đăng ký.
Trên đây, những video về làng nghề, sản vật địa phương, phiên đấu giá đất… xuất hiện đều đặn. Đặc biệt, chính ông Bính là người quay flycam, dựng clip, rồi đăng tải để nhà đầu tư, khách mua hàng có hình dung trực quan nhất.
Điều ít ai ngờ, việc chuyển đổi số ở Phú Xuyên đã nhanh chóng thay đổi bộ mặt kinh tế.
Năm 2023, tổng doanh thu thương mại điện tử chỉ khoảng 147 tỷ đồng. Nhưng sang năm 2024, con số vọt lên 1.010 tỷ. Và chỉ riêng 5 tháng đầu 2025 đã đạt hơn 4.000 tỷ. Nhiều hộ làng nghề tăng doanh thu gấp 5-10 lần.
Ông Lê Văn Bính chia sẻ trên Báo Lao Động: “Chúng tôi ban đầu chỉ giao chỉ tiêu khoảng 2.500 tỷ đồng cho cả năm 2025, trong lòng nghĩ nếu được 1.500 tỷ đã mừng. Không ngờ sau 5 tháng đã vượt xa. Đó là minh chứng cho thấy khi chuyển đổi số đi trúng vào sản xuất, thương mại, kết quả sẽ không dừng ở dự báo”.
Song con đường ấy không dễ. Ông Bính kể lại những ngày tháng 12 năm 2023 tự bỏ công sức, huy động các mối quan hệ để mời chuyên gia về mở lớp dạy người dân livestream, bán hàng trên Facebook, TikTok, YouTube, biết viết kịch bản bằng AI, chỉnh sửa video trên CapCut.
“Buổi đầu chỉ lèo tèo vài người. Nhưng kiên trì, dạy tuần này qua tuần khác, giờ người dân tự làm, tự bán, không cần ai thúc nữa. Đó mới là nền móng vững chắc cho một nền kinh tế số thực chất”, ông nói với Báo Thanh Niên.
Ở Phú Xuyên, giờ đây phong trào livestream bán hàng nở rộ. Từ hộ nuôi chó xin thanh niên lên sóng hộ đến những người thợ giày da, khảm trai, thêu ren đã trở thành các “streamer” chính hiệu. Những giá trị làng nghề từng có nguy cơ mai một, nay hồi sinh mạnh mẽ.
Khi lãnh đạo tỉnh thành streamer bán nông sản
Câu chuyện chuyển đổi số không dừng ở Hà Nội. Bắc Ninh mới đây khiến cả nước bất ngờ khi Phó chủ tịch UBND tỉnh Phạm Văn Thịnh tự tay cầm chùm vải, lên livestream bán hơn 54 tấn chỉ trong 6 giờ.
Phiên phát trực tuyến diễn ra cuối tháng 6/2025, trong khuôn khổ Tuần lễ vải thiều Lục Ngạn, được tổ chức trên một sàn thương mại điện tử. Điều chưa từng có tiền lệ là lãnh đạo tỉnh trực tiếp đóng vai “người bán hàng”.
Ông Thịnh thổ lộ với VnExpress: “Tôi tham gia livestream vì tin đây không chỉ là bán vải, mà còn lan tỏa niềm tin. Khi lãnh đạo trực tiếp đồng hành, người nông dân thấy mình không đơn độc, còn người tiêu dùng tin không chỉ vào chất lượng trái vải mà cả vào sự tử tế của người bán”.
Đây cũng là lần đầu ông trực tiếp livestream. “Tôi không có kinh nghiệm, trước chỉ lướt qua vài clip bán hàng để biết người ta chốt đơn thế nào. Nhưng tôi tin vào trái vải Lục Ngạn và muốn chia sẻ tin tưởng ấy”, ông chia sẻ với Báo Bắc Ninh.
Kết quả không chỉ là 54 tấn vải bán hết veo, mà còn là hàng ngàn lời cảm ơn, những đơn hàng tiếp tục đổ về từ Hà Nội, TP HCM, Nhật, Mỹ, Australia.
Trước đó, trong tháng 5/2025, ông Thịnh đã cho mời các chuyên gia công nghệ về Bắc Ninh đào tạo miễn phí kỹ năng livestream, thiết kế bao bì, dựng cảnh cho nông dân Lục Ngạn. Tỉnh cũng mở các lớp huấn luyện kỹ năng số, lập các đội bán hàng nông sản, KOL, KOC địa phương, phối hợp logistic để bảo đảm chuỗi cung ứng.
Ông Thịnh chia sẻ: “Tôi ấn tượng với mô hình làng Nghĩa Ô (Trung Quốc), nơi nông dân bán cả triệu USD nhờ livestream và dùng AI kể chuyện sản phẩm bằng đa ngôn ngữ. Nếu họ làm được, tại sao nông dân Việt không làm được?”.
Điều quan trọng hơn, ông khẳng định công nghệ chỉ là công cụ. “Không có con người chủ động, không có lãnh đạo đồng hành, sẽ chẳng đi đến đâu. Nếu bà con cần, tôi sẵn sàng livestream nữa”, ông nói tại lễ bế giảng khóa đào tạo kỹ năng số cho nông dân Lục Ngạn ngày 25/6 vừa qua.
Hiện thực hóa Nghị quyết 57 không chỉ là khẩu hiệu
Những con số tăng trưởng thần tốc ở Phú Xuyên hay sức lan tỏa của phiên livestream bán vải Bắc Ninh chính là minh chứng sinh động cho việc hiện thực hóa Nghị quyết 57 về phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đến 2030.
Nghị quyết này được Trung ương ban hành cuối năm 2024, coi khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong ba trụ cột đột phá chiến lược để Việt Nam bứt phá. Tuy vậy, để “nghị quyết đi vào cuộc sống”, rất cần những mô hình cụ thể, những hành động trực tiếp từ chính quyền.
Cả ông Bính lẫn ông Thịnh đều cho thấy một điểm chung, đó là lãnh đạo không đứng ngoài. Họ không chỉ ban hành chỉ thị, mà là đích thân cầm máy, vào cuộc. Khi lãnh đạo làm gương, người dân mạnh dạn làm theo. Đó mới chính là chuyển đổi số thật sự.
TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, chia sẻ trong Hội thảo “Chuyển đổi số quốc gia 2025” tại Hà Nội ngày 28/5/2025: “Chuyển đổi số không thể bắt đầu từ công nghệ. Nó phải bắt đầu từ tư duy, con người. Mô hình Phú Xuyên hay Bắc Ninh đáng để nhân rộng trên toàn quốc, vì nó chứng minh sự thay đổi phải khởi nguồn từ chính quyền địa phương”.
Kinh tế số cần song hành xã hội số
Không chỉ thương mại điện tử, Phú Xuyên còn chuyển đổi mạnh ở các lĩnh vực dân sinh. Ông Bính đã yêu cầu toàn huyện mở tài khoản ngân hàng, chi trả lương hưu, trợ cấp qua tài khoản, 100% hộ gia đình thanh toán tiền điện không dùng tiền mặt. Các lớp học online miễn phí cho người dân, cán bộ cũng lan khắp xã, thị trấn.
Nhờ đó, Phú Xuyên từ một huyện “tốp cuối” nay dẫn đầu Hà Nội về chỉ số điều hành, phục vụ người dân, doanh nghiệp trên môi trường điện tử theo thời gian thực.
Ông Bính nói trong buổi làm việc với Đoàn khảo sát Bộ Nội vụ ngày 2/7/2025: “Khối lượng công việc chuyển đổi số còn khổng lồ, nhưng bắt buộc phải đi, không thể dừng lại. Chúng tôi sẽ kiên trì tới cùng”.
Tại Bắc Ninh, tỉnh cũng đang xây dựng các mô hình tương tự, không chỉ cho nông sản mà còn cho thủ công mỹ nghệ, logistics, công nghiệp phụ trợ. Những khóa đào tạo về trí tuệ nhân tạo, marketing số, thương mại xuyên biên giới bắt đầu xuất hiện, do chính quyền tài trợ kinh phí.
Ông Thịnh nói tại hội nghị xúc tiến thương mại Bắc Ninh chiều 28/6/2025: “Nông dân, thợ thủ công, ai cũng phải làm quen công cụ số. Chúng tôi không muốn ai bị bỏ lại phía sau. Đây không phải phong trào, mà là yêu cầu sinh tồn”.
Đặt nền cho hệ sinh thái số toàn diện
Điểm chung ở Phú Xuyên và Bắc Ninh là không coi chuyển đổi số chỉ để bán thêm hàng. Mục tiêu lớn hơn là xây dựng một hệ sinh thái số toàn diện, từ chính quyền số đến kinh tế số và xã hội số. Điều này bền vững hơn hẳn kiểu “làm chiến dịch” rồi bỏ đó.
Phú Xuyên cho thấy rõ triết lý này. Các phiên livestream không chỉ bán được giày da, khảm trai, thêu ren, mà còn bán niềm tin vào làng nghề, vào giá trị truyền thống. Khi doanh thu tăng, người dân giữ nghề, làng xóm rạng rỡ hơn, văn hóa được duy trì. Đó là sự cộng hưởng giữa kinh tế và bản sắc.
Bắc Ninh thì mở rộng sang các mô hình logistics hiện đại, bảo quản lạnh, vận tải thông minh.
Ông Thịnh nhấn mạnh tại buổi kiểm tra tiến độ dự án logistics ngày 29/6/2025: “Nếu chỉ livestream bán hàng mà không có chuỗi cung ứng bài bản thì sẽ sớm thất bại. Chúng tôi đang xây hệ sinh thái để nông sản đi xa hơn, bền hơn”.
Đây cũng chính là tinh thần của Nghị quyết 57, vốn yêu cầu xây dựng toàn diện các nền tảng dữ liệu, hạ tầng số, nhân lực số và thậm chí khung pháp lý sandbox để thí điểm các mô hình mới.
Cần thêm nhiều lãnh đạo “dám làm”
Nhìn lại, điều đáng giá nhất trong hai câu chuyện không phải các con số khủng, mà là vai trò của người đứng đầu. Không có ông Bính lặn lội làm admin, không có ông Thịnh xắn tay livestream, sẽ không có những bước ngoặt ấy.
TS Nguyễn Quang Thanh, nguyên Giám đốc Sở Thông tin Truyền thông Đà Nẵng, phát biểu tại Hội thảo quốc gia về Hạ tầng số ngày 24/6/2025: “Hạ tầng quan trọng nhất không phải máy móc mà là con người, đặc biệt là đội ngũ có thể hiểu và vận hành các mô hình trong ngữ cảnh Việt Nam. Đó mới là bảo đảm lâu dài”.
Nghị quyết 57 đặt mục tiêu đến 2030, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực chính. Muốn vậy, các địa phương không thể chỉ trông chờ Trung ương hay một số tỉnh đi trước. Cần rất nhiều ông Bính, ông Thịnh nữa trên khắp bản đồ Việt Nam.
Chuyển đổi số, hiện thực hóa Nghị quyết 57 không thể dừng ở những cuộc hội thảo, văn bản chỉ đạo. Nó phải sống động, cụ thể và đi vào từng nhà dân. Khi lãnh đạo trực tiếp bước ra khỏi phòng họp, nắm tay người dân, công nghệ trở thành cú hích, chứ không còn là khẩu hiệu.
Hà Nội, Bắc Ninh đã cho thấy điều đó hoàn toàn khả thi. Câu hỏi là bao nhiêu tỉnh thành sẵn sàng hành động, để không ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên số.
