Bắt đầu từ một câu chuyện đời thường
Chủ nhật vừa rồi, đang nhâm nhi cà phê sáng, tôi tình cờ được nghe một câu chuyện ở bàn bên cạnh. Có cô gái trẻ đang than thở qua điện thoại với bạn: cô vừa chia tay bạn trai và giờ đây cô cứ khăng khăng rằng mình là người bị phụ bạc, “đã hy sinh cả thanh xuân” mà cuối cùng chỉ nhận lại sự bạc bẽo.
Thở than một hồi, cô khoe đã đăng một dòng trạng thái dài trên Facebook kể về mối tình tan vỡ với nội dung: “tôi đã chịu khổ sở đến nhường nào, còn anh ta đã phụ lòng ra sao”.
Lời lẽ của cô vừa nghẹn ngào qua điện thoại, nhưng tôi có thể hình dung rõ: ở đâu đó ngoài kia, trên trang cá nhân của cô, hẳn là có hàng trăm người đang thả tim thương cảm vào câu chuyện “thật tội” đó.
Kịch bản quen thuộc trong showbiz
Câu chuyện trên hết sức quen thuộc với nhiều cặp đôi showbiz. Yêu nhau lúc mặn nồng thì kín đáo, đến khi chia tay lại ồn ào như một “vở kịch” trên mạng.
Những nữ nhân vừa bước ra khỏi một mối quan hệ thường chung một giọng điệu: họ là người đã cho đi nhiều nhất, hi sinh nhiều nhất và cũng chính là người đáng thương nhất sau cuộc tình. Hệ quả thực tế ư? Hệ quả là cô nhận được cả rừng an ủi, tung hô ầm ĩ trên khắp các mặt báo và mạng xã hội.
Kịch bản này quen thuộc đến mức người trong cuộc không cần nêu tên, công chúng cũng đoán được. Một nữ diễn viên trẻ bất ngờ trở thành mẹ đơn thân sau mối tình chớp nhoáng với nam ca sĩ hạng A; một nữ ca sĩ âm thầm bên người yêu nổi tiếng suốt nhiều năm để rồi bỗng một ngày đăng vài chữ bí ẩn về “trà xanh” làm cả cõi mạng dậy sóng thay cô khóc thương; hay đơn giản là mỗi khi sao nam công khai đính hôn, cô người yêu cũ bỗng hóa thành nhân vật được “gọi hồn” để công chúng thương cảm.
Góc nhìn xã hội: Ẩn sau những giọt nước mắt
Tại sao lại có hiện tượng “cô nào chia tay sao nam xong cũng hóa nạn nhân?”. Để lý giải, hãy nhìn dưới lăng kính xã hội học và tâm lý: đó là một cách hành xử đặc thù của những người muốn tìm kiếm sự quan tâm và đổ lỗi cho bên kia.
Đóng vai nạn nhân vốn dĩ hiệu nghiệm: nó giúp họ được chú ý và được thương hại, đồng thời dễ dàng đổ lỗi cho “kẻ xấu” đã gây ra bi kịch đối với mình. Xã hội lâu nay vẫn có xu hướng đồng cảm với phụ nữ ở vai phái yếu, nên chỉ cần bên nữ rơi vài giọt nước mắt thì bên kia đương nhiên đã thành đáng trách.
Vậy nên, không lạ, rất nhiều người đã học được cách khai thác điều đó để vẽ nên một hình ảnh đáng thương. Bản thân họ cũng dường như tin rằng mình là nạn nhân thật, vì xã hội sẽ sẵn sàng dành cho người được xem là nạn nhân một sự thương hại trọn vẹn.
Góc nhìn truyền thông: Drama và chiêu PR khéo léo
Truyền thông hiện đại, đặc biệt là mạng xã hội, đã trở thành sân khấu lý tưởng cho những màn đối đầu hậu chia tay.
Một dòng status ngắn ngủi hay vài giọt nước mắt trên sóng truyền hình đủ để lọt vào tầm ngắm của các trang tin điện tử. Các bài báo giật tít “Sau chia tay, [X] bật khóc kể về chuỗi ngày u tối” đua nhau nở rộ và một cô gái bỗng dưng từ chỗ mờ nhạt trong showbiz hóa thành cái tên được tìm kiếm náo nhiệt.
Điều khôn ngoan ở đây là nằm ở sự trái ngược với sự im lặng của bên kia. Thường thì các sao nam chọn im lặng và im lặng chính là “chiêu” muôn thuở giúp họ vượt bão: cứ lặng lẽ để mọi chuyện rồi sẽ qua, có người mắng ắt sẽ có kẻ bênh.
Kết quả là câu chuyện gần như do một phía định nghĩa: ai nấy đều ngầm nghĩ rằng đã lỡ, cô gái ấy nói ra thì chắc chắn phải đúng, còn anh kia im lìm khác nào ngầm nhận lỗi. Còn nếu nhìn theo hướng khác, đây cũng là một chiêu PR khá hiệu quả cho chính các nữ chính: cô được lên bìa báo mỗi ngày, tạo đà cho sản phẩm mới hoặc thậm chí vào một cuộc thi sắc đẹp nào đó.
Phản ứng công chúng: Khi kịch trở thành giải trí đại chúng
Khán giả là người xem của vở kịch này và thật ra đa số chúng ta cũng đã quá quen với mô-tip “nàng thương – chàng bạc”. Mỗi một chuyện ồn ào tan vỡ, công chúng đều dự đoán được ai sẽ đóng vai ác, ai đóng vai thiện.
Quả thật, khán giả cũng có phần thiếu tỉnh táo khi chỉ cần vài đoạn status ám chỉ, với ít nhiều tin đồn thêm mắm thêm muối, chúng ta đã vội vã phán xét ai có tội ai đáng thương và sẵn sàng ban phát sự đồng cảm.
Báo giới tung hứng thì cư dân mạng cũng tích cực thêm mắm thêm muối. Đáng chú ý, đã từng có lúc báo chí đề cập đến một thực tế ở Vbiz: mỗi khi sao nam lên xe hoa, khán giả lại “gọi hồn” cô người yêu cũ và cảm thương cho “người bị bỏ rơi”.
Thương đó, giận đó, rồi cũng mau quên đó. Cuối cùng, có lẽ chỉ một điều duy nhất còn lại âm ỉ: Mỗi vở kịch đều cần khán giả. Không có đám đông háo hức dõi theo, những mâu thuẫn ái tình đó liệu có còn đất sống?.
Khóc, cười, nạn nhân hay thủ phạm, suy cho cùng, đó cũng chỉ là vai diễn. Vở kịch này có lẽ chỉ hạ màn khi không còn ai vỗ tay tán thưởng.
