Trong một động thái khiến nhiều người bất ngờ, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đã chỉ đạo chính phủ liên bang mở lại Alcatraz, nhà tù an ninh nghiêm ngặt nhất nước Mỹ nằm trên một hòn đảo ở Vịnh San Francisco.
Được đặt biệt danh là “The Rock” (Tảng đá) và đôi khi ví như “Devil’s Island” (Đảo quỷ), Alcatraz nổi tiếng là “giải pháp cuối cùng” để giam giữ những tù nhân nguy hiểm và hỗn loạn nhất nước Mỹ, như Al Capone, George “Machine Gun” Kelly và James “Whitey” Bulger.
Một pháo đài trước khi trở thành nhà tù
Vị trí chiến lược của đảo Alcatraz tại lối vào Vịnh San Francisco khiến nơi đây trở nên lý tưởng cho việc phòng thủ.
Theo tờ Times of India, năm 1846, ông John C. Frémont, Thống đốc quân sự California, đã mua hòn đảo này dưới danh nghĩa của chính phủ liên bang Mỹ. Tổng thống Mỹ khi đó là Millard Fillmore chính thức chỉ định hòn đảo này cho mục đích quân sự vào năm 1850, công nhận tầm quan trọng chiến lược của hòn đảo trong việc bảo vệ San Francisco khỏi những cuộc đột kích của Liên minh miền Nam trong Nội chiến.
Công sự ban đầu được hoàn thành vào năm 1858. Khoảng 100 khẩu pháo được bố trí trên đảo và nơi đây cũng trở thành nơi có ngọn hải đăng hoạt động đầu tiên ở Bờ Tây vào năm 1854. Nhưng Alcatraz chưa từng phải nổ một phát súng nào trong thực chiến.
Do vị trí biệt lập, nước lạnh và dòng chảy mạnh khiến việc trốn thoát gần như không thể, nơi này dần dần trở thành nhà tù quân sự.
Sự ra đời của nhà tù liên bang
Năm 1933, quân đội đóng cửa hoạt động nhà tù do chi phí bảo trì cao và hòn đảo được bàn giao cho Bộ Tư pháp Mỹ. Một năm sau, Alcatraz mở cửa trở lại với tư cách là nhà tù liên bang an ninh tối đa đầu tiên của đất nước.
Sự chuyển đổi diễn ra vào thời điểm nước Mỹ đang vật lộn với lệnh Cấm rượu, cuộc Đại suy thoái và sự gia tăng của tội phạm có tổ chức. Với vị trí biệt lập và các tiện nghi cơ bản, “The Rock” hay “Devil’s Island”, như biệt danh của nó, nhà tù được cho là để truyền tải thông điệp đến tội phạm.
Theo Cục Nhà tù Liên bang Mỹ, “Chính phủ Liên bang đã quyết định mở một nhà tù an ninh tối đa, đặc quyền tối thiểu để xử lý những tù nhân bất trị nhất trong các nhà tù Liên bang, và để cho công chúng tuân thủ pháp luật thấy rằng Chính phủ Liên bang nghiêm túc trong việc ngăn chặn tội phạm tràn lan trong những năm 1920 và 1930”.
Theo FBI, Al Capone, tên gangster khét tiếng đã xây dựng một đế chế tội phạm ở Chicago dựa trên hoạt động buôn lậu, hối lộ và giết người, là một trong những tù nhân đầu tiên bị giam ở Alcatraz.
Một tù nhân nổi tiếng khác là Alvin “Creepy” Karpis, “Kẻ thù công khai số 1” đầu tiên của FBI, thụ án tại nhà tù này hơn 25 năm.
Robert Stroud, được biết đến nhiều hơn với cái tên “Người chim của Alcatraz”, cũng bị giam giữ tại đây. Mặc dù không bao giờ nuôi chim trong thời gian ở trên đảo, Stroud đã trở thành một nhà điểu học nổi tiếng trong thời gian ở tù. Ông đã trải qua 17 năm tại Alcatraz sau khi bị kết tội giết người.
Bên trong Alcatraz
Cuộc sống ở Alcatraz được thiết kế khắc nghiệt. Tù nhân chỉ được hưởng bốn quyền cơ bản: thức ăn, quần áo, nơi trú ẩn và chăm sóc y tế. Mọi quyền khác như được gia đình tới thăm hay tới thư viện chỉ được xem xét nếu tù nhân có hành vi cải tạo tốt.
Tù nhân có hành vi xấu sẽ phải chịu phạt lao động khổ sai và bị giam giữ trong phòng giam biệt lập, chỉ được ăn bánh mì và nước”.
Người ta cho rằng trốn thoát khỏi “The rock” là điều không thể, nhưng vẫn có các tù nhân cố gắng. Từ năm 1934 – 1963, đã có 14 trường hợp vượt ngục liên quan đến 34 tù nhân. Hầu hết đều bị bắt lại hoặc bị tiêu diệt tại chỗ.
Vụ vượt ngục nổi tiếng nhất liên quan đến Frank Morris và anh em nhà Anglin vào năm 1962. Cuộc điều tra của FBI sau đó đã hé lộ một kế hoạch vượt ngục tinh vi được lên chi tiết trong nhiều tháng.
Các tù nhân này dùng thìa và những công cụ tự chế, bao gồm cả một chiếc máy khoan làm từ động cơ máy hút bụi, để đào xuyên qua các ống thông gió phía sau phòng giam. Họ còn tạo ra những chiếc đầu giả làm từ thạch cao có gắn cả tóc thật, bí mật chế tạo một chiếc bè và các áo phao từ hơn 50 chiếc áo mưa ăn cắp.
Vào đêm vượt ngục, các tù nhân này đặt đầu giả lên giường để đánh lừa lính gác, trong khi lặng lẽ trốn khỏi phòng giam. Sau đó, họ bò qua một trục thông gió trên mái nhà tù rồi trốn thoát bằng bè tự chế.
Số phận của họ đến nay vẫn còn là một bí ẩn. FBI kết luận họ có khả năng đã chết đuối, nhưng thi thể thì chưa bao giờ được tìm thấy.
Bộ phim Escape from Alcatraz năm 1979, với sự tham gia của Clint Eastwood, dựa trên câu chuyện của những tù nhân này.
Với tất cả sự khét tiếng của mình, Alcatraz từng là nơi giam trung bình 260 – 275 tù nhân, ít hơn 1% so với các nhà tù liên bang thời điểm đó. Hầu hết tù nhân của Alcatraz là những người từ chối tuân thủ các quy tắc tại các nhà tù liên bang khác hoặc bị coi là “có nguy cơ trốn thoát”.
Tại sao Alcatraz bị đóng cửa?
Mặc dù có mức độ an ninh cao, Alcatraz vẫn là gánh nặng tài chính. Một báo cáo năm 1959 do Cơ quan Quản lý Dịch vụ Tổng hợp Mỹ (GSA) trích dẫn nêu rằng chi phí cho mỗi tù nhân là 10 USD/ngày, gấp ba lần chi phí của các nhà tù liên bang khác.
Sự ăn mòn của nước mặn cũng là một vấn đề lớn. Việc tiếp xúc liên tục với không khí biển đã làm xói mòn kết cấu bê tông của nhà tù và chi phí sửa chữa ước tính khoảng 5 triệu USD.
Alcatraz chính thức đóng cửa vào ngày 21/3/1963, sau đó được sáp nhập vào Khu Giải trí Quốc gia Golden Gate và mở cửa đón công chúng từ năm 1973.
Để tới tham quan nhà tù, du khách phải di chuyển bằng phà từ đất liền lên đảo và mua vé vào cửa với giá 47,95 USD.
